Lombard Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

L'Amu Darja (Tagiich: Амударё, Amudarjo; Persian: آمودریا, Âmudaryâ; Üsbeech: Amudaryo) l'è un fium de l'Asia de mezz, luncc 2.400 km e cont un basin de 530.000 km².
I so sorgent a inn in di montagn del Pamir, in territori tagich a 6.000 meter de quota; al corr in direzzion Ovest per i so prim 900 km, al marca prima ol confin Afghanistan - Tagikistan, poeu quell in tra Afghanistan e Uzbekistan e infin quell in tra Afghanistan e Turkmenistan. Dopo al gira vers nord-ovest e al va definitivament dent in Turkmenistan, al traversa ol desert del Karakum per olter 1.500 km in fin a che al finiss in del Lagh de Aral.

Ul delta de l'Amu Darja dal satèlit.

L'Amu Darja al porta l'acqua che la riva di montagn del Pamir, indove che i precipitazzion a poeuden vesser superior a 1.000 mm a l'ann; el svaporament l'è fort in di desert che al traversa, e minga tuta l'acqua la riva a la fin del fium in del Lagh d'Aral.

Ol fium l'è stad doperad in di agn passad di Sovietegh (insema al so compagn Syr Darja) come font de aqua per irigà i camp de coton che hann pientad sgio in mez al desert; a inn andad inanz inscì tant che adess ol volum d'acqua che al riva a l'Aral l'è diminuid almanca d'una desena de voeulte. Come risultad, ol lagh de Aral l'è 'dree a descomparì, in vun di pussee disastros intervent de l'om in su l'ambient natural in de la storia.

L'Amu Darja l'era cugnussud anca in de l'antichitaa classega, cont ol nom de Oxus.

Per savèn pussee a proposit del disaster ecologegh de l'Aral, varda chì.

I grands fiœm del mond
Amu Darja | Amur | Arkansas | Brahmaputra | Colorado | Congo | Danübi | Dnepr | Dnestr | Elba | Eüfraa | Gange | Huang He | Indu | Irrawaddy | Irtysh | Jenisej | Kolyma | Lena | Lòira | Mackenzie | Madeira | Mekong | Mississippi | Missouri | Murray-Darling | Niger | Nilu | Ob | Oder | Ohio | Orange | Orinoco | Paraguay | Paranà | Pechora | Red River | Renu | Riu dii Amazzun | Riu Graand | Rio Negro | Ròdan | Salween | San Lorenz | São Francisco | Sèna | Syr Darja | Snake River | Tago | Tigri | Tocantins | Ural | Uruguay | Vistola | Volga | Yangtze | Yukon | Zambezi |