Ernest Rutherford

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Chèll articòl ché l'è adóma ü sbòss. Se vóter sì bù de mètega dént vergót de piö, preocüpès mia e próega. Issé de ìga ön'idéa de töcc i óter sbòss, ardì qé.

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

Sir Ernest Rutherford (nasìt a Brightwater ai 30 de Löi del 1871; mórt a Cambridge, Inghiltèra ai 19 de utùer del 1937) l'è stat en chìmich e fìzich britànich de urìgin Neo Zelandéza. L'è cunsideràt el pàder de la fìzica nücleàr. El g'ha scuprìt i ràgi àlfa e i ràgi béta e pò a 'l fenòmeno che fà che la radioatività la compórta 'na dizintegrasiù de l'elemènt chìmich che 'l la emèt. Chesta öltema scopèrta la g'ha valìt el prémio Nobel per la Chìmica endèl 1908. L'è stat sèmper lü a mèter en evidènsa l'ezistènsa de 'n nùcleo atòmich, endèl quàl gh'è ünit ensèma töta la càrica elètrica puzitìva e quàze töta la masa de l'àtomo, e a rià a fà la prìma trasmutasiù artificiàl.

Semài che 'ndèla prìma part de la sò vìta el s'è dedicàt en töt e per töt a la sò ricérca, el g'ha 'nvéce pasàt la segónda part a 'nsegnà e a dirìger el laboratóre Cavendish a Cambridge, endóche gh'è stat scuprìt el neutróne e 'ndóche gh'è vignìt a completà la sò furmasiù i fìzich Niels Bohr e Robert Oppenheimer. La sò 'mportànsa en chèsta matéria l'è stàda de 'mportànsa fonsamentàl.