Galio

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Chèll articòl ché l'è adóma ü sbòss. Se vóter sì bù de mètega dént vergót de piö, preocüpès mia e próega. Issé de ìga ön'idéa de töcc i óter sbòss, ardì qé.

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

El gàlio l'è 'n elemènt chìmich enserìt endèla tàola periòdica dei elemèncc col sìmbol Ga. El g'ha nömer atòmich 31, che völ dì che 'l nùcleo de 'n àtom de gàlio el g'ha 31 prutù. El sò nòm el vé del latì "Gallia", cioè Francia ma per en zöch de paròle pò a de "gallus" cioè 'l gal. Difàti el sò scupridùr l'è stat l'Émile Lecoq de Boisbaudran, che 'l g'ha batezàt el nöf elemènt en unùr al sò paés, la Francia, ma pò a 'l sò nòm "Le coq" en fransés völ dì gal.

El gàlio l'è 'n metàl rar, mulzì e de culùr arzentàt. L'è fràgil fés a temperadüra ambiènt e 'l fónt póch de sùra de chèsta, tat che 'l pöl fundìs apéna a tignìl endèle mà. L'è giü dei póch elemèncc (ensèma al bismuto e a l'antimonio a prezentà en volüm piö grant de sòlido che de lìquit.

Se 'l tróa en tràse endèla bauxite e 'nden quach mineràl de zinch. L'arseniùro de galio l'è 'n semicundutùr importànte, dopràt endena möcia de dispuzitìf eletrònich, duradetöt endèi diodi LED.