Santüàre de la Madóna del lacc
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Ol Santüàre de la Madóna del lacc o de la Madóna de Concéza 'l se tróa sö la rìa a drécia de la Martezàna e del Ada, mia de luntà dal prensépe del navili e mia de luntà del bórgh de Concéza in del cümü de Très 'n pruìnsa de Milà.
Ol Santüare l'è ü bèl ezèmpe del baròch lumbàrt e l'è dedicàt a la Diìna Maternità de Maria SS e l'è afidàt a i Carmelità Scals che lé 'n bànda i gh'à ü convènt che l'è ach la cà di noése de la pruìnsa de Milà.
La stòria del santüàre
ModifegaAl prensépe del méla e sés ü sciòr che de cognòm 'l fàa Polini, per mantègn ü vóto facc da la móer a la Madóna, l'à decidìt di fàga sö öna santèla a la Madóna e de mètega dét pò ü quàder de la Màder del Signùr 'ntàt che la ghe dà 'l lacc. Per fà 'l quàder l'è stài ciamàt ol pitùr Gioàn Stéen Manèta de Treì bé congnusìt in di campàgne lumbàrde, ma consideràt ü pitùr de póch. Ol Manèta da söbet 'l s'è troàt in fastöde e 'l ghe riàa mia a fà 'l müs de la Madóna, fina ché öna sìra 'l se sarès indormentàt col quàder amò de finì, 'l sèra mia cóme fà a finìl fò, e 'l se sarès desdàt fò che 'l quàder l'éra bèle che finìt e 'l müs de la Madóna l'éra egnìt pròpe bé. Töcc i s'è troàcc decórde nel dì che 'l pödìa mia ès istàcc ol Manèta a fà ü quàder isé bél, dezà che l'éra pròpe ü bròch de pitùr, de sigür gh'éra la mà del Signùr, isé 'l quàder l'è stacc consideràt miracolùs e veneràt da la zét de Concéza e di paìs lé 'ntùren. Zamò 'n del 1611 la santèla l'éra dientàda ün oratòre, ma l'éra l'istès mia asé per töta la zèt che la egnìa a vizità 'l quàder de la Madóna, l'è stacc isé che ol Don Antonio Oroboni l'à pensàt de slargà fò l'oratòre e fan ü santüare, pecàt adóma che la poéra zét del pòst la pödìa mia sostègn ol sò progèt.
La contèsa Anna Landriani Monti, èdoa del Precivalle Monti e màder del Cardinàl Cesare Monti, che 'l sarà 'l Arcièscof de Milà l'à decidìt de ötà 'l prét e 'l 5 de Óst del 1621 l'è stàcia metìda la prìma préda del santüàre, ma i laurà i è 'ndàcc inàcc a belàze, fìna che la fam prima e la pèst del 1630 dòpo, i à fermài del töt, ach perchè de pèst gh'è mórt pò 'l March Antóne Monti, 'l óter is-cèt da la contèsa.
In del 1632 ol Papa Urbano VIII l'à lüminàt cardinàl ol monsignùr Cesare Monti che 'l 30 de Avrìl del 1635 l'à ciapàt ol sò pòst in de la diòcezì de Milà e l'è stacc alùra che la contèsa sò màder 'l l'à 'nvidàt a finì fò i laurà del santüàre, impègn che 'l cardinàl la ciapàt sö ontéra, töt contét de èt tàce fedéi che i egnìa a pregà al quàder miracolùrs, fedèi che i riàa pò da la rìa mansìna del Ada che alùra l'ér sóta Venésia; ol cardinàl 'l scrierà in di sò lètere (lètera del cardinàl del 16 - 05 - 1645) che l'éra sò 'ntensiù finì fò 'l santüàre de la Madóna per ricognòsega 'l mèret de tàte gràsie che i gh'éra üt dal Signùr, per onoràla 'n del sò quàder miracolùs de la Madóna de Concéza.
In del noèmber del 1635 l'à ciamàt 'l ingegnér Carlo Buzzi e 'l ingegnér Francesco Maria Richini, che i éra zamò lauràt per la fabrìca del Dòm de Milà, l'à pagàt i laurà de tàsca sò e l'à comandàt che 'l santüare 'l födès maestùs asé per ol decór che ghe spetàa al quàder miracolùs.
Dòpo sés agn de dür laurà 'l santüàre l'è stacc inaügüràt ol 3 de setèmber del 1641, ol dé che gh'è stài portàt ol quàder miracolùs, e 'l cardinàl l'à lasàt ol santüàre in di mà de dù sacerdòcc Oblàcc de San Carlo, che però i éra mia asé per la tàta zèt che da töte i bànde i riàa al santüàre, tat che 'l cardinàl l'à dözìt quàze söbet dal in di mà de 15 fracc Carmelità Scalse: pròpe per chèsta rezù l'è nasìt tra 'l 1642 e 'l 1647 'l convènt dei pàder con tacàt ün órt bèl grant e l'àn dòpo, 'n del 1648 'l cardinàl 'l lasàa töt, santüàre, convènt e órt, a i pàder Carmelità Scals Lumbàrcc.
Riàt ol Napoleù i pàder i è stacc casài vià e 'l 22 de Avrìl del 1799, santüàre, convènt e órt i è stai vendìcc a la Repüblica Cizalpìna che pò i à riendìcc amò tùrna tat che santüàre, convènt e órt i è pasài de mà piö de öna ólta e la fì 'l convènt l'éra dientàt la Filanda Bellazzi e 'l santüàre seràt fò l'èra deintàt öna stàla, 'nfina al 1855 quando ol cónte Luigi Confalonieri Strattman de Milano, cüzì del Pàder Adeodato Bonzi, l'à compràt töt e 'l l'à turnàt a i Carmelità Scàls Lumbàrcc.
Tra 'l 1855 e 'l 1900 ol santüare e 'l convènt i è stài restaüràcc dal Pàder Gianluigi de Santa Teresa e dal 1859 ol convènt l'è dientàt la cà di noése.