Shosholoza

Chèst artìcol a l'è scricc in Lombàrd, ortograféa bergamasca del Dücàt.

Shosholoza l'è öna cansù Fanagalo cantada da chèl mes-ciòt de zét e de tribù che i lauràa dét 'n di miniére de ór del Südafrica.

In de la cansù gh’è ü mes-ciòt de paròle Zulu e de paròle Ndebele, ma 'l pöl èsga dét paròle de tate ótre lèngue del Südafrica a segónda de chi che 'l la canta, dezà che gh’è tate versiù de chèsta cansù. Shosholoza l'éra e l'è cantada a dò us, öna desperlé che la ciama e tate che 'nsèma i respónt, 'ntàt che se laùra. Col tép Shosholoza l'è dientada öna cansù populàr e tradiziunala de töt Südafrica, tat che l'è cunsiderada cómpagn d'ü segónt ino nasiunàl.

Se cognòs mia chi che l'à scricia, ma l'è nasida tra i minadùr Ndebele che i partìa dal Zimbabwe (ciamàt alùra Rhodesia) e che col tréno a vapùr i 'ndàa a laurà in di miniére de ór e de diamàncc del Südafrica. De fati la cansù la parla del viàs in tréno per indà in di miniére del Südafrica o del tragìt al contrare per turnà 'ndré 'n Rhodesia, tat che di ólte la cansù la suna "stimela si phume South Africa" e di ólte "stimela si phume Rhodesia".

Shosholoza nasida tra la zét Ndebele l'è stacia pò dovrada óntera ach da i Zulu e l'éra cantada quando i lauràa ‘nsèma ‘n tance, per fà pasà ‘l tép e per tègn ol tép 'ntàt che i picàa col sapù. Shosholoza l'éra cantada ach da i galeòcc e tra chès-ce ach ol presidènt del Südafrica Nelson Mandela 'ntat che l'éra imprisunàt a Robben Island.

La paròla Shosholoza ‘l völ dì “’ndà ‘nacc” o “faga strada a chi ghe stà apröf” e l’è dovràda per fà moràl e dà sperànsa. Fò sura ol suòno de chèsta paròla la regórda la sifulada del tréno a vapùr e de fati 'n de la cansù s'parla pròpe de ü tréno, in particolàr la paròla zulu stimela l’è dovrada per ciamà ol tréno a vapùr.

Tèsto e tradusiù

Shosholoza = và ‘nacc

Kulezo ntaba = da chèste montàgne

Stimela siphume South Africa/Rhodesia = ol tréno ‘l vé dal Südafrica/Rhodesia

Kulezo ntaba = da chèste montàgne

Stimela siphume South Africa/Rhodesia = ol tréno ‘l vé dal Südafrica/Rhodesia

Wen' uyabaleka = te sèt dré a cór vià de frèsa

Kulezo ntaba = da chèste montàgne

Stimela siphume South Africa/Rhodesia = ol tréno ‘l vé dal Südafrica/Rhodesia

Al dé de ’ncö

Al dé de ’ncö l’è dovrada ‘n generàl ‘n sègn de solidarietà e l'è dovrada de spèss quando gh'è di evèncc spurtìf sura de töt dal 1995 quan che 'l Südafrica l'à enzìt ol Campiunàt del Mónt de rugby che 'l se zögàa pròpe 'n Südafrica.

Ach ol prim sfidànt (challenger) africà de l’America’s Cup l’à dovràt chèsto nòm e ‘l s’è ciamàt Team Shosholoza.

Al cinema

S’ pöl sènt chèsta cansù in del film Invictus del Clint Eastwood del 2009, che l’è dedicàt pròpe a la éta del Nelson Mandela, ma amò prima se la tróa in del film Io sto con gli ippopotami col Bud Spencer e 'l Terence Hill del 1979 ‘ndóe se èt, ad esèmpe a la fì del film, tace laoradùr che i carga di gabie con di animài sö öna barca e i canta Shosholoza col arangiamènt del Walter Rizzati.