Thuja orientalis
La Thuja orientalis, tüia ‘n Lumbàrt, l’è öna spéce de la famèa di Cupressaceae che la é da l’Asia e per ès piö precìs da la Cina e da la Corèa e che l’è stacia portada ‘n Eüropa ‘n del méla e sèt (1.700) e piö tarde ‘n America de dovrà per ornamét ‘n di giardì.
| Thuja orientalis L. | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Classifigazion sientífiga | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Nomm binomial | ||||||||||||||
| Thuja orientalis L. |
La Tüia l’è ü sempervért, la crès da i 6 a i 15 méter e de sólet la ciapa öna bèla furma a còno che la tènt a pèrt quando l’è ‘nacc co i agn.
La fòia
ModifegaI fòie i è piccinine piccinine, facie a scaia, strécie strécie al brochèl/ramelì, metide ‘n quàter file töt intùren; i è bèle érde sura e sóta, fò che ‘n d’ öna quàch varietà a fòia zalda, isè selesiunada per ornamét. I ram i è per lo piö metìcc per impé a diferènsa de la Thuja occidentàlis che la ghi à per lo piö metìcc ‘n pià.
Ol fiùr
ModifegaLa Thuja l’è öna pianta monòica, cioè öna pianta che la gh’à i ‘nfiurescènse maschii e feminii sö la stèsa pianta. Per ès piö precìs la tüia l’a gh’à di infiurescènse dóma feminìi e di ‘nfiurescènse dóma maschii: i prime i è di còni ércc arsènt, chèi maschii i è pò a lur di còni però mia piö lónch de 2 milìmetèr e de culùr zaldàstr che i se dèrf ‘n Avrìl e che i se tróa só la pónta di ramelì.
Ol fröt
ModifegaOl fröt l’è ü strobilo che l’ gh’à la forma d’ün öf fai sö da 6 – 8 iscaie con d’öna bèla pónta ultada ‘n dré compàgn d’ü rampì. Ol fröt pò ‘l diènta marù e l’ se dèrf fò per lasà ‘ndà la somèsa. Ol fröt co i scaie co la pónta a rampì l’è ü caratèr particulàr de la Thuja orientalis e l’ rènt belfà cognòsela e mia confóndela.
Come dovrala
ModifegaLa tüia la è buna per ornamét, piantada desperlé o suertöt in fila per fà di sése, desà che la sopórta bé ol tai; la preferés ès metida al sul e ès pinatada ‘n d’ü teré bel frèsch e ömet.
De mia confónt
ModifegaLa Thuja orientalis l’è mia de confónt con la Thuja occidentalis che pör la ghe sömèa e con la Thuja plicata.