Triest

Triest (en sloveno e 'n croàto: Trst) l'è la capitàl del Friul Enésia Giulia, de precìs la se tróa 'n de la Giulia sö i rie del mar Adriàtech e l'è tacada al cunfì co la Sloénia.

Trieste Comun
Trieste - Sœmeanza
Dats aministrativ
Nom ofiçal	Trieste
Stat	Itàlia
Rejon	Friuli-Venesia Giulia
Provinça	Provincia de Trieste
Lengue ofiçai	lèngua italiana
Politega
Sindeg
Orgen lejislativ	Consili comunal
Territore
Coordinade	45°39′01″N 13°46′13″E
OSM	179180
Voltituden	2 m s.l.m
Superfix	85,11 km²
Abitants	198 417 ab. (1º genar 2023)
Densitaa	2331.3 ab./km²
Confin	Duino-Aurisina, Monrupino, Muggia, San Dorligo della Valle, Sgonico, Erpelle-Cosina e Sesana
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Prefiss	040
Codex postal	34121, 34122, 34123, 34124, 34125, 34126, 34127, 34128, 34129, 34130, 34131, 34132, 34133, 34134, 34135, 34136, 34137, 34138, 34139, 34140, 34141, 34142, 34143, 34144, 34145, 34146, 34147, 34148, 34149, 34150 e 34151
Sigla autom.	TS
Codex ISTAT	032006
Codex catastal	L424
Sant protetor	Justo de Trieste
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Trieste - Localizazion
Sit istituzional

Ol nòm

Ol nòm de Trièst l'è preromà e 'l vé da terg = mercàt èste che l'è ü sufìs venetich e l'è dientà 'n latì Tergeste/Tergestum. La sità l'è pò ciamada Trieste 'n triestì, Triest 'n tergestì e 'n todèsch, Trieszt in ungherés, Trst in sloéno, sèrbo e croàt.

De èt

Ol castèl de Miramare che l'è fórse ol monumènt sìmbol de Trièst che l'è stacc fai sö tra 'l 1855 e 'l 1860 da Masimilià d'Asbùrgh, arcidüca d'Austria e 'mperadùr del Mesico.

De èt ach:

• la catedràl de San Giusto 1304,

• ol castèl de Duino,

• ol castèl de San Giusto,

• ol Canàl Grant 1754 - 1756,

• la Lantèrna che l'è 'l faro del pòrt del 1833.

Stòria de la sità

Sömèa che la sità la sìes stacia fundada da i Carni öna tribù di Gai, l'è pò stacia conquistada da i Romà öe pò quando l'impéro l'è crolàt gh'è pasàt i barbari.

In del 539 l'è pasada 'n di mà di Bisantì fina al 788, fò che öna quach agn pasàcc sóta i Longobàrt, in del 788 ì è riacc i Franchi.

In del 948 l'è dientada séde vescovile, ma desà che i vèscof i esercitàa mia 'l sò potèr, Triest a belasì la gh'è riada a dientà libèr cümü tra 'l méla e 'l méla e ü (1100), ma zamò 'n del 1202 la gh'éra de giüraga fedeltà a Enésia.

A partì dal 1382 la s'è dacia a i Asburgo e l'è restada sóta de lur fina al 1918, quando l'è pasada sóta 'l Règn d'Italia dòpo la Segónda Guèra Mondiàl.

A partì dal 1719 l'è dientada pòrt franch, desà che i Asbürgo i gh'éra dóma 'l pòrt de Triest e de fato l'è stacia la Pórta de l'Impér.

Dòpo la Segónda Guèra Mondiàl l'è stacia ocüpada per 60 dè da i partigiani del Tito e l'è stacc chèsto ol periodo di Foibe. Söbèt dòpo l'è stacia goernada fina al 1954 da i Aleàcc, che i èra fai sö ü staterèl ciamàt ol Lìber Teritòre de Trièst. Dòpo 'l 1954 métà del Teritòre l'è 'ndacc a la Jugoslavia e metà l'è 'ndacc a la Repüblica Italiana.

Etnie

A Trièst amò 'ncö 'l 5% de la zèt del cümü l'è sloéna ma fina al prensèpe del méla e nöf (1900) i Sloéni i éra ol 25% de la popolasiù de la sità e gh'éra pò ü 5% de Todèsch.

Galerìa de fóti

• 
• 

Siti internet

Ol castèl de Miramare

Scènsa e cültura

• Trieste sità de la scènsa
• AREA Science Park
• Sito de l'organisasiù ERA Arqiviad qé: [1]
• Science Centre Immaginario Scientifico
• Müséo Nasiunàl Antartide
• UNESCO Triest Arqiviad qé: [2]
• Triest cültura
• FEST Fiéra internasiunàl de l'Editoréa Scientiféga de Triest

Türìsm

• Agenséa türistéga de Triest
• Triest: sport, mar, natüra per ol türista Arqiviad qé: [3]
• Guida de Triest

Quotidiani

• Il Piccolo - giurnàl de Triest
• Primorski dnevnik - giurnàl sloéno de Triest
• TriesteOggi - giurnàl online de Triest Arqiviad qé: [4]

Siti istituzionali

• Càmera di comèrcc Arqiviad qé: [5]
• Central European Initiative

Wikimedia Commons

al gh'a dent roba culegada a:

Category:Trieste