Triticum aestivum

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

El Triticum aestivum l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Poaceae. L'è cunusìt cóme mondell, forment mondell in lombard ocidental o formét tèner e l'è giü dei cereài piö cultiàcc endèl mónt. Se 'l dòpra 'ndèl setùr alimentàr per fà sö le farìne che dòpo le ocór per fà 'l pà e la pàsta, ma l'è 'n ingrediènt emportànt apò a de sèrti tìpi de bìra.

Triticum aestivum
Formét madür
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae Division: Magnoliophyta Clas: Liliopsida Ùrden: Poales Famìa: Poaceae Sota-famìa: Pooideae Stìrpa: Triticeae Zèner: Triticum Spéce: T. aestivum
Nomm binomial
Triticum aestivum L.

L'è 'na piànta ezaplòide có genòmi BAD, 2n=42. L'è deriàt de l'ibridasiù de 'na sotatspéce cultiàda de T. turgidum e 'l pòlen de 'na spéce salvàdega, la Aegilops tauschii. I formécc tèner i è de divèrse varietà e i g'ha 'n estesiù cultüràl piö grànda en confrónt a dei óter formécc perchè, per la sò bùna rezistènsa al frèt, i è i ünich che se pöl cultià endèi paés nòrdich.

Urìgin

El formét l'è 'n cereàl autùno-primaverìl, cunusìt zamò dei tép antìch e l'è stat giöna de le prìme cultüre de làrga scàla. L'è uriginàre de l'Àsia meridiunàla-ucidentàla, e piö de precìzo de la zòna ciamàda Mezalüna Fèrtil 'ntra el Tigri e l’Eufrate e l'è stàda giöna de le prìme piànte a éser cultiàde stabilmènt dei pòpoi stansiài. Al dé d'encö l'è cultiàt en töcci cuntinèncc e la prudusiù mondiàl l'è crisìda costantemènte endèi öltem agn, enfìna a rià a süperà i 564 miliù de tonelàde. I magiùr prudutùr i è la Cina e 'l Cànada.

Descrisiù

Ciós de formét

'Na spìga de Triticum aestivum

Sesiù de 'na spìga de Triticum aestivum

Caraterìstiche del formét tèner:

-Raìs: Fascicolàde

-Gamp: Drìt

-Fòie: Lanceolàde

-Nervadüre: Paraléle

-Fiùr: Nömer de pétali 3 e i sò mùltipli