Wikipedia:Sbozz/Bobby Sands

La eta

Ol Roibeard Gearóid Ó Seachnasaigh (Belfàst 9 de mars 1954, Long Kesh 5 de màs 1981) a l' è stàcc ü patriòt nordirlandés. Volontàre de l' IRA, l' è stàcc elezìt al Parlamént britanègh intàt che l' éra indela presù de Maze, a Long Kesh endoche l' è mórt de fàm ol 5 de màs 1981 perchè l' ìa inviàt là ü sciòpero per protestà cóntra i condissiù de tratamét di presunèr pulitègh.

Ol Bobby l' è nassìt a Abbots Cross, quartér a nòrd de Belfàst e l' è 'gnìt grànd in chèl de Rathcoole endoche i éra squase töcc protestàncc; a la sò faméa gh ' è pertocàt de cambià spèss de cà per via di intimidassiù di lealìsti protestàncc; a se 'l se sà mia se i Sands i éra pròpe catòlegh, dezà che la paréntela sò de lùr la ne é del nóno da part de pà del Bobby, che l' ìa protestànt. Lassàda la scöla, ol Bobby l' à fàcc ol garzù d' ü carossèr fintàt che l'à mia molàt per i violènse di lealìsti.

Indel 1972 al cùlem del cotobói l' è 'ndàt dèt indel IRA, e l' è deentàt ü componènt del Prìm Batagliù de la Brigàda Belfàst ma chèl an medém l' è stàcc impresunàt sènsa procèss inféna al 1976 ( a chèl tép in Irlànda del Nòrd 's pülìa finì in galèra sènsa procèss, dòpo piö). Fò de presù l' è tornàt a cà, a Twinbrook, a la pereferéa südocidentàl de Belfàst, endoche l' è deentàt ativìsta de la cumünità. L' éra in libertà de méno de ün an quand che ol 14 de otùer 1976 l' è stàcc amò arestàt insèma a trì óter militàncc, e tra de lùr gh' ìa pò a ol Joe McDonnell e ol Seamus Finucane ( fradèl del John, mórt indel 1972 in “servésse atìv” per l' IRA, del Dermòt, ü di 38 repüblegà scapàcc da la presù de Long Kesh indel 1983, e del Patrick, aocàt copàt fò indel fevrér del 1989 da di asasì de l' UFF). Ach se i acüse piö pisàncc a sò carègh i è stàce lassàde borlà in tèra, l' è stàcc processàt per posèss de arma da föch ( lü e i óter trì i éra in d ' ü biròcc endoche i gh ' à troàt üna rivoltèla) indel setembèr del 1977 e condanàt a 14 agn de presù.

Ol Sands l' à scontàt la péna indela presù de long Kesh, rinominàda Maze di Inglès dòpo che i gh' à tecàt là l' ala nöa, formàda de 8 blòch d' ü pià sól a fórma de H, e deentàcc mestamént famùs co l nóm de “H Blocks”, e chechissé 'l s' è metìt 'drè a scrìv articói de giornàl e poesèe sö 'l prìm tochèl de carta che ghe capitàa in di mà e fàcc passà fò co n d ' üna fila de balossàde e che i è stàcc püblegà del giornàl repüblegà An Phoblacht – Republican News, la ùs del moimént. In prensépe del sciòpero de la fàm del 1980, Ol Bobby Sands, che l' éra zamò ol portaùs di presunér, l' è stàcc catàt fò comè comandànt üficiàl di presunér de l' IRA al pòst del Brendan Hughes che invesse l' arèss condüsit ol sciòpero.

I presunèr de l' IRA a i gh 'ìa tràcc impé üna quantità de protèste per sircà de ìga amò ol status de presunèr politégh che i inglés i éra töcc vià per i deliti cometìcc dopo ol 1° de mars 1976, e mia dipénd del regolamént urdinàre. I casòcc i è incomensàcc co la protèsta di coèrte, indel 1976 quad che i presunér i à refüdàcc de mèt sö la divìsa de la presù e i se cuarciàa zó nomà co n d' üna coèrta. Indel 1978 la situassiù l' è pegioràda co la protèsta descónsa: i presunèr i à decidìt de vìv in mes a la schifiàda; i unciàa sö co i sò besògn i mür di cèle e i tràa la péssa sóta i pórte, perchè i vegnìa sderlöcàcc sö di guardie töte i ólte che ghe scapàa de 'ndà al camèr. Dòpo piö de quatr' agn de eta compàgn di bèstie, i presunér i à ülìt risòlv la quistiù üna buna ólta e issé ol 27 de otùer 1980 i à inviàt là ol prìm sciòpero de la fàm. Condüsìcc del Brendan Hughes, che findèss l' éra stàcc ol sò comandànt in capo, sèt de lùr (6 de l' IRA e 1 de l' INLA) i à mia tocàt ol mangià per 53 dé fina al 18 de desèmber, quand che ol SeanMcKenna l' èra 'dré a mör, e i à pientàt lé l' astinènsa per via de sertedüne promèsse mia tròp ciàre del goèrno inglés che dopo l'à fàcc berlìch berlòch.

Ol segónd sciòpero de la fàm l' è incomensàt quand che ol Bobby Sands, che l'éra deentàt comandànt al pòst del Hughes in prensépe del prìm sciòpero, l' à refüdàt la böcòlica el 1° de mars 1981, dòpo ìga passàt ol comàndo al Brendan “Bik” McFarlane. Ol Sands l' à decidìt che i óter presunér a i arèss düsìt stà indré del mangià a intramès regulàr per fà crèss sö la <<reclàm>> e la pressiù söl goèrno inglés ogne ólta che ü presunér l' ìa lé lé per crepà. Apéna inviàt là ol sciòpero, ol Frank Maguire, depütàt del parlamént britanègh per la circoscrissiù de Fermanàgh - South Tyrone ( ü repüblegà irlandès indipendént) l' è mórt e issé gh' è stàce i elessiù per cambiàl dèt. Ol Sands a l' è stàcc nominàt mia comè candidàt del Sinn Fein (nóter medém) ma comè Cóntra H-Blocks/Armagh presunér politègh (a Armagh gh' ìa la presù per i fómne de l' IRA e de l' INLA) e l' à ciapàt ol cadregù ol 9 de avrìl 1981 co 30.492 vóti cóntra i 29.046 del candidàt del Ulster Unionist Party (UUP) Harry West. Alura i inglés i à cambiàt la lége co l cassàga dèt ol Representation of the People Act che 'l ghe 'mpedìa a i presunér de ciapà part a i elessiù e i ghe ülìa sìc agn de tép üna ólta fò de galéra prìma de pödì candidàs.

Trì setimane dòpo ol Bobby Sands l' è mórt indel ospedàl de la presù, dopo 66 dé de sciòpero de la fàm, e quand che 'l s' è saìt i è s' ciopàde di ribeliù impö despertöt in di cantù nassionàlisti de l' Irlanda del Nord. Piö de 100.000 persóne a i s' éra infilàde söl percórs del föneràl, da la sò cà a Twinbrook, Belfàst Ocidentàl, al capsant catolègh de Milltown, endoche gh' è sotràcc töcc i volontàre de l' IRA de Belfàst. Ol Bobby l' è stàcc depötàt al Parlamént de Westminster per vintesìc dé – ü di mandàt piö cürcc de la stòria. L' à lassàt i sò genitùr, i fradèi ( üna sorèla, Bernadette, l' éra scondìda indel EIRE, e l' arèss maridàt ol Michael McKevitt, zeneràl de l' IRA che indel 1996, in descòrde co la strategèa del procèss de pàs stödiàda sö dal Gerry Adams e dal Martin McGuinness, l' è 'ndat fò de l' organissasiù per trà insèma co di óter disidéncc la Real IRA responsabèl indel 1998 de la sfarsabàtaia de Omagh) e ü s ' cetì pissenì, ol Gerard, nassìt del sò matrimòne, fenìt co la sò segónda carcerassiù.

Növ ómegn amò ( 6 de l' IRA 3 de l' INLA) i è crepàcc fò dòpo ol Bobby Sands, tra ol màs e l' aóst del 1981. I repüblegà irlandés e i simpatissàncc de l' IRA a i à ést ol Sands e i óter növ comè di martér che i à resestìt a la dürèssa di inglés e tacc nassionalisti irlandés che i soportàa mia l'IRA i è restàcc scandolesà da la posissiù del goèrno britanègh.

Da part lùr i media i à amplificàt la fì del Bobby, issé l' IRA la s' è sgrandìda fò co tacc volontàre növ e l' è reüssìda a catà sö ü mutù de sólcc. La zét la s' è sentìda in òbligo de ötà l' IRA perchè gh' éra mia ün óter sistéma per combàt i inglés. I resültàcc eletorài otegnìcc indel tép del sciòpero i à rösàt i repüblegà a cassàs dét in pulitéga, e se pör indiretamént a i gh 'à spianàt la stràda a l' Acórde del Venardé Sànt e al gran sücèss del Sinn Fein tacc agn dòpo.

In d' ü libèr (“ Ü dé de la mè eta”) che 'l pàrla de la sò 'speriensa de presunér ol Bobby Sands l'à scrécc: << Mè s' ìe nomà ü tùs de la class operàra che 'l riàa de ü ghèto nassionalista, ma l' è la repressiù che la fà saltà fò reolüssionàre de la libertà. 'm se fermeró mia fintat che ol mè paìs a'l sarà libèr, fintàt che l' Irlanda la denterà mia üna, sovràna, libéra, repöbléga socialìsta.>>

I libèr

Intàt che l' ìa in presù ol Bobby Sands l' à ciapàt passiù a scrìv e tra ol tép de la sò prìma carcerassiiù indela Cage11 ( Cages i éra di baràche prefabricàde de la part vègia de Long Kesh) e chèl de la sò compàrsa in di Blòch H de Maze l' à scrécc:

Ü dè de la mè eta, Skylark Sing Your Lovely Song, Ol diare dol Bobby Sands

Pelicóle

Üna sièlta d' amùr (1996) dol Terry George che gh' ìa dét: la Helen Mirren, la Fionnula Flanagan, l' Aidan Gillen e ol David O' Hara. Titól originàl some mother's son; a 'l tràta del sciopèro de la fàm di capi de l' IRA per deentà presùner politègh. Dramatègh, ést e ìit co i öcc de dù madèr irlandés. Ol Bobby Sands l' è interpretàt de l' atùr nordirlandés John Lynch.

Tàs la lòdola (2005) dol David Ballerini endoche la stòria dol Bobby Sands la vé càada fò de tép e löch, la déenta ü mito e la é ligàda a fati söcedìcc dèss a dèss (Abu Ghraib, Guantanamo). Ivan franek l' è ol Bobby Sands.

Hunger (Fàm) (2008) dol Steve McQueen: cröd crödés, Michael fassbender indela part dol Bobby Sands.