Acelerazion
Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard. |
In fisega, l'acelerazion l'è una grandeza qe l'indica come la cambia la velocitaa de un ojet in relazion a'l temp, çoè la rapiditaa del cresser o del diminuir de la velocitaa del moviment.
In cinematega l'acelerazion instantania l'è definida come la derivada prima de la velocitaa rispet a'l temp o in manera equivalenta come la derivada segonda de la posizion. Se trata d'una grandeza vetoriala e l'è mesurada in unitaa de lonjituden · temp-2 (L·T-2 o L/T2). In unitaa del SI, l'è esprimida in meter/segond2.
In lenguaj cumun se parla de acelerazion per riferir-s a un increment de la velocitaa e de desacelerazion per indicar-n un decrement. Però in fisega qualsevœl increment o decrement de la velocitaa l'è ciamad acelerazion; l'è ciamad insé anc ol cambiar de la direzion de la velocitaa (acelerazion centripeta).
In mecanega classega, l'acelerazion de un pont material l'è proporzionala a la resultant de la forza qe l'è aplicada su de luu. Segond la segonda lej de Newton, s'pœl considerar la massa del ojet independent de la velocitaa:
con qe l'è la resultant o forza totala qe la lavora sul pont; m l'è la so massa e l'è la so acelerazion.
Acelerazion mediana e acelerazion instantania
ModifegaL'acelerazion mediana l'è definida come ol quozient intra la diferenza del vetor velocitaa e 'l period trascorid. Per calcolar l'acelerazion mediana de un ojet se dovra la formula:
L'acelerazion instantania l'è calcolada col far indar a zero ol period ind el qual l'è determinada l'acelerazion mediana, donca l'è calcolada come la derivada del vetor velocitaa rispet al temp:
Come la velocitaa l'è la derivada de la posizion rispet al temp, insé l'acelerazion l'è la derivada segonda de la posizion rispet al temp.