Albuì
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Albuì (endei tèscc latì l'ìa lüminàt come Alboinus, 530 – Verùna, 28 de zögn del 572) l'è stat el rè dei Longobàrcc, presapóch del 563 enfìna al 572. El gh'ìa ciapàt el pòst de sò pàder, el rè Alduì. Dòpo éser stat ensèma a töt el sò pòpol al servìsio dei Bizantì,el fà aleànsa coi Avari cutra i Gèpidi e 'l ghe aniènta el régn, colocàt sö le spónde del Danubio endel an 567, el còpa el sò rè Cunimundo e l'òbliga la fiöla de chèst'öltem (la principèsa Rosmunda) a spuzàl. Albuì l'ìa zamò stat spuzàt conde Clotsinda, 'na principèsaa merovingia, fiöla de Clotario I, rè dei Franchi.
Endei prim més del 568, fórse perchè 'l se fidàa mìa tròp dei Avari, ma apò a perchè l'ìa nit a saì de la debolèsa dei Bizantì 'n Italia dòpo de la guèra cutra i Goti, Albuì el decìt de fà migrà 'l sò pòpol 'nvers l'Italia del Nòrt. 'Ntra le zécc che 'l comandàa gh'ìa dét dei Bàvari, Gèpicc, Bùlgari, Avari e 20.000 gueriér Sàsoni[1]co le sò famìe. El nömer totàl de persùne che fàa part de chèsto pòpol l' ogèt de discusiù 'ntra i stüdiùs. Pàol Diàcon el dis che i éra 100.000, dei quài 26.000 i sarès stacc gueriér[2] ma i testemóne de la sò época i pàrla de 500.000.[3] I stüdiùs piö modèrni i pàrla de 100.000 o 150.000 compagn del Jörg Jarnut, 150.000 per el Neil Christie, dei 150.000 ai 200.000 per el Wilfried Menghen e 'ntra 100.000 e 300.000 per Stefano Gasparri.
Albuì 'l penetrarà 'n Itàlia de oriènt, l'ocuparà 'l Friuli endela primaéra del 569, e 'l la farà deentà el prim dücàt longobàrt, co la capitàl a Cividale. De lé 'l s'è espandìt en töta la Pianüra Padàna e le Alp, el g'ha ciapàt bùna part de l'Itàlia centràla (föra che Ravenna e Roma). El stabelesarà el sò quartiér generàl endèla antìca règia del rè Teodorico 'l Grant, a Verùna. Milà la vegnarà ciapàda a le fì de l'istàt del 569 e Pavía (alùra Ticinum) la cedarà dòpo 'n asédio de tré agn (572).
Ai 28 de zögn del 572, Albuì el vé copàt a Verùna entàt che l'ìa dré a fà 'l polsadì el dopodisnàt. Segónt la tradisiù, l'è stàda la sò spùza Rosmunda che g'ha organizàt la trèsca per vendicàs del sò òm che 'l l'ìa ubligàda a béer el vì de la vitòria endèla cràpa de mort de sò pàder Cunimundo.
La mórt de Albuì la g'ha ìt ripercusiù che gh'è düràt per tacc agn, perchè la g'ha priàt i Longobàrcc de l'ünich càpo che gh'ìa bù de tègner ensèma la nöa entità statal. La sò fì la reprezènta pò a al fì de la descendènsa dei re-eròi che g'ha minàt i Longobàrcc de l'Elba 'nfìna a l'Italia.
La sò fàma l'è düràda amò per sècoi endèla poezìa épica, coi Sàsoni e i Bàvari che g'ha celebràt le sò prodèse 'n batàia, el sò eroìsmo, e le propietà màgiche de le sò armi.[4][5][6]
Riferimèncc Modifega
- ↑ Historia Universal. Historia moderna. Volumen 9. Conde Philippe-Paul Ségur. Traducción de Alberto Lista. Madrid: Febrero, 1831.
- ↑ Paolo Cammarosano, Storia dell'Italia medievale. Dal VI all'XI secolo, Laterza, Roma-Bari, pp. 96-97, 2001, ISBN: 9788842085560
- ↑ MARCO AURELIO - L'IMPERO IN AGITAZIONE - Anno 169 d.C.
- ↑ Bertolini 1960, pp. 34–38.
- ↑ Gasparri, Stefano. "I longobardi: all origini del medioevo italiano". Storia Dossier, (1990) 42, Firènse: Giunti. ISBN 88-09-76140-5.
- ↑ Herwig Wolfram. The Roman Empire and Its Germanic Peoples. Berkeley: University of California Press, 1990 [1997], ISBN 0-520-24490-7. p. 285