Battaglia de la Beresina
La Battaja de la Beresina l'è stada on sconter armaa in tra i Frances e i Russ, combattuda in di dì che vann del 26 al 29 de november del 1812.
Quell che 'l restava de la Grande Armée de Napoleon (49.000 soldaa e alter 40.000 personn minga bonn de combatt) l'era dree a retiràss invers l'ovest. I esercit russ, comandaa de Peter Wittgenstein, Michail Kutuzov e Pavel Čičagov, con 140.000 omen, hann cercaa de bloccàggh el passagg arent al fiumm Beresina (al dì d'incoeu in Bielorussia) e fà foeura i Frances ona voeulta per tutt.
El primm problema per el Napoleon l'è rivaa quand, dopo vess rivaa in sù la Beresina, l'ha viduu che 'l fiumm l'era minga giazzaa, e donca el podeva nò fàggh passà sora i sò omen. El dì dopo (el vintisett), l'è scominciada la battaja.
El pont pussee vesin l'era staa traa giò, ma el general Jean-Baptiste Eblé l'ha ditt de vess bon de fànn sù vun noeuv. L'important a l'era de dàggh protezion a lù contra el Čičagov, che 'l se trovava al de là del fiumm. El maresciall Oudinot a l'è andaa a sud per proteggel e i genier de l'Eblé hinn riessii a mett giò on ponton de cent meter.
La cavallaria francesa l'è passada de corsa per organizzà e defend ona testa de pont. I frances hann miss giò on alter pont e hann faa passà anca i cannon. L'è staa appena in temp, perchè 'l Čičagov l'ha capii el sò error e 'l s'è slanzaa invers i 11.000 frances giamò passaa al de là de la Beresina.
A mezzdì el Napoleon e la soa guardia hann passaa el ponton. Lilinscì el problema l'è staa quell de fà passà anca l'altra part de la retroguardia, che l'era dree a combatt contra i omen del Wittgenstein.
A la bassora vun di ponton l'è staa s'ceppaa, ma i omen de l'Eblé hinn staa bon de giustàll prima de sera. El maresciall Davout e i soldaa de l'Eugeni de Beauharnais hann passaa el pont. In sù l'altra banda i restava domà i soldaa del maresciall Oudinot.
Despoeu de la mezzanott, anca l'Oudinot l'è passaa de l'altra banda del pont, e inscì i Frances hann poduu suttà la retirada. I frances aveven perduu 25.000 omen in del combatt e alter 20.000 in de l'aqua giazzada. Alter 10.000 hinn staa coppaa di cosacch intant che se retiraven.