Canton Sciafüsa
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
El Canton Sciafüsa l'è giü dei vintisés cantù de la Svìsera, tra töcc l'è chèl piö setentriunàl, el se tróa a òvest del Lach de Costànsa. La cità principàla e capitàl del cantù l'è la cità de Sciafüsa.
| Canton Sciafüsa Canton | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Svìzzera | ||||
| Capital | Schaffhausen | ||||
| Lengue ofiçai | lengua todesca | ||||
| Nassida | 1501 | ||||
| Politega | |||||
| President | |||||
| Orgen lejislativ | Gran Consili | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 47°43′N 8°34′E / 47.716667°N 8.566667°E | ||||
| OSM | 1696112 | ||||
| Voltituden | 392 m s.l.m | ||||
| Superfix | 298,42 km² | ||||
| Abitants | 81 991 ab. (31 dicember 2018) | ||||
| Densitaa | 274.75 ab./km² | ||||
| Confin | Baden-Württemberg, Canton Zurigh, Canton Turgovia e Büsingen am Hochrhein | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Codex ISO 3166 | CH-SH | ||||
| Sigla autom. | SH | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
 | |||||
| Sit istituzional | |||||
Geografìa
ModifegaEl teretóre del cantù l'è quàze del töt circondàt de la Germània (Land del Baden-Württemberg), co la quàla el cunfìna a ucidènt, setentriù e oriènt. A sud el cunfìna coi cantù de Zurìgo e Türgòvia.
La lèngua parlàda de la magiurànsa de la zét del cantù l'è 'l todèsch (87,6%) e la religiù magiuritària l'è chèla cristiàna protestànt, presapóch el 50%, co 'na fòrte minorànsa de catòlich (presapóch el 25%).
El gròs del teretóre cantunàl el se tróa sö l'altipià del Hoher Randen. La vèta de chèsta montàgna la se tróa a 912 méter söl leèl del mar. Le còste del mut le càla 'nvèrs sud 'ndóche le rìa 'nfìna 'ndèla àl del Reno.
Le cascàde del Reno i è le piö làrghe cascàde 'n Europa e le se tróa pròpe söl cunfì 'ntra 'l Canton Sciafüsa, 'l Canton Zurìgo e la Germània.
Stória
ModifegaEndèl medioevo Sciafüsa l'ìa 'na cità-stato. Gh'è docümèncc de demóstra che 'l batìa la sò monéda zamò 'ndèl an 1005. A chèla época là l'ìa cunusìda come Villa Sciaffusa. Entùren a l'an 1049 vé fondat en monastér de fà Benedetì che g'ha favurìt el svelöpàs de la comunità, che g'ha utignìt la 'ndependènsa 'ndèl an 1190. Enfìna al 1218 Sciafüsa l'ìa 'na cità lìbera de l'Impér. De alùra a ègner al 1330 la cità la g'ha pirdìt töcc i sò teretóre, e a la fì apò a la sò 'ndependènsa, en favùr dei Asburgo. El cantù l'è riàt a turnà a ìga la sò 'ndependènsa endèl 1415 quan che 'l g'ha crumpàt la sò libertà. El s'è aleàt co Zurigo 'ndèl 1454, e l'è deentàt mèmber de la confederasiù endèl 1501.
La custitusiù cantunàla l'è stàda scriìda 'ndèl an 1876 e piö tàrde reviziunàda 'ndèl 1895.
Cümü
ModifegaAl 2008, el cantù de Sciafüsa el cönta 32 cümü; l'è mìa piö spartìt en distrècc zamò del 1999.
El cantù de Sciafüsa el g'ha du framèncc separàcc del rèst del teretóre cantunàl (exclavi). El prim l'è furmàt dei cümü de Buchberg e Rüdlingen e l'è sitüàt entrà 'l canton Zürigh e la Germània. El segónt el töl dét i cümü de Buch, Hemishofen, Ramsen e Stein am Rhein e l'è sitüàt entrà 'l Canton Turgovia e la Germania.