Epigrama

iscrizzion poetega curta
Lombard Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

L'epigrama l'è un'iscrizzion poetega encomiastega o de dedega o, pussee despess, funeraria. Pussee comunement un epigrama l'è un componiment poetegh de vari carater, tipegh per la so brevitaa e icasticitaa.

Epigrama antigh Modifega

 
Foeuj de la Antologia Palatina

Conservazzion e catade Modifega

Tante inn stade, de l'etaa ellenistega, i sillog che hann catad epigram, a principià del Soros, collezzion del III secol a.C., indova inn catad, in tra i olter, i epigram del Posidip de Pella[1], per segutà, in del I a.C., con la Corona (Στέφανος), del Meleagher de Gadara, che, de la metafora floreala doperada in del proemi per indegà i autor, el da a quell tip de compilazzion chì el nom de Antologia; ancamò, a metaa de l'istess secol, la Στέφανος del Filip de Tessalonega, forsi preceduda de l'antologia de un cert Amint, indova gh'eren almanca i epigram de l'Antipater de Tessalonega e Antipater de Sidon[2].
Quei e olter catade riven, in de la medievala Antologia Palatina, aproeuv a l'Antologia Planudea.

Origen Modifega

In de la leteradura classega l'epigrama - del grech ἐπί-γράφω (leteralment: "scriver su", "scriver sora") - l'era un'iscrizzion funeraria o comemoradiva, destinada al vesser incisa in su materiai durevol compagn de la preda e el bronz: de quella circostanza el vegniva el carater de la brevitaa, che la se conserva anca quand che l'epigrama el vegn un ver e propi gener leterari in etaa ellenistega e bizzantina, con temi devers. In epoca imperiala l'epigrama el toeu anca un carater satiregh[3].
In tra i prime atestazzion de epigram se retroeuva l'epigraf incisa in su la copa de Nestor (segonda metaa de l'VIII secol a.C.), indova un trimeter giambegh el vegn prima de du esameter epegh. A principià del V secol a.C. el vegn, però, squas semper adoperad el distegh elegiach, che 'l se compon de un esameter e de un pentameter.
Ancaben la tradizzion la faga resalì a l'Omer la composizzion de epigram[4], i atestazzion pussee antighe resalen minga a despoeu del'VIII secol a.C.. El meter doperad l'era in prevalenza el distegh elegiegh, che el saria stad deprad per la prima voeulta del Archiloch e che el vegn poeu el vers tipegh de la poesia epigramatega. Famos inn stad, in etaa classega, i epigram de Simonide de Ceo, V secol a.C., in tra i quai quei indova se celebren i gesta e la gloriosa mort di soldat in de la bataja de Maratona e de quei di Termopili[5], e i epigram atribuid al Platon.

Epigrama elenistegh Modifega

Impunemanch, el gener epigramategh el cognos el so period pussee volt in etaa lissandrina: a l'è propi in quell period chì, de fad, che l'epigrama el da i so frut pussee bon, con poetesse e poet coma l'Anite de Tegea, la Nossis, el Teocrit, l'Asclepiad de Samo, el Meleagher de Gadara, el Posidip de Pella[6]: de sorapu, quei poet chì hann portad la classega iscrizzion dedegatoria a una specializzazzion e variazzion tematega notevola, de l'epitimbi (epigrama sepolcral) l'anatema (epigrama dedegatori), de l'epigrama erotegh (o omoerotegh) a quell scoptegh (de tip satiregh, despess con atach politegh, coma in Alceo de Messen, o critegh-leterari, coma ⁸in di stess Callimagh e Aslepiad de Samo). Un particolar tip de epigrama, lissandrin, doperad fess, a l'è l'ecfras (del gr. έκφρασις, descrizzion eleganta), con la che el poeta el voeul descriver sit e oeuvre d'art, componida con stil virtuos e elaborad in manera de garegià in forza espressiva con la roba descrivuda: in tra i pussee cognossude inn i ecfras del Posidip de Pella.

Note Modifega

  1. The New Posidippus: A Hellenistic Poetry Book, Kathryn J. Gutzwiller, Oxford University Press, 2005, σελ. 7, ISBN 0199267812, 9780199267811
  2. Per num testimoniada del P.Oxy 662.
  3. Un bon excursus l'è quell del G. Tarditi, Epigramatici (Poeti), in Dizionario degli scrittori greci e latini, dirigiud del F. Della Corte, Milan 1987, vol. II, pp. 797-820.
  4. In de la pseudo-erodotea Vita Homeri se retroeuven 17 componiment del gener, ciarament pseud-epigraf, in tra du e 23 vers.
  5. In su i epigram simonidei, cfr. J. H. Molyneux, Simonides. A historical study, London 1992, pp. 81-96 e 147-211.
  6. In de la vasta leteradura in su l'epigrama ellenistegh, cfr. almanca P. Bing, J. S. Bruss, Brill's companion to Hellenistic epigram, Leiden, Brill, 2007.

Ligam de foeura Modifega

  • Epigrama, in su Enciclopedia Britanega, Encyclopædia Britannica, Inc.