Ghem
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
Ghem (nom ufizial in italian: Ghemme: Agamium in Latin) l'è un cumün de la Pruvincia de Nuvara, in Piemunt.
| Ghem Comun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Itàlia | ||||
| Rejon | Piemont | ||||
| Provinça | Provincia de Nuvara | ||||
| Capolœg | Ghemme | ||||
| Politega | |||||
| Sindeg | |||||
| Orgen lejislativ | Consili comunal | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 45°36′N 8°25′E / 45.6°N 8.416667°E | ||||
| OSM | 45357 | ||||
| Voltituden | 241 m s.l.m | ||||
| Superfix | 20,64 km² | ||||
| Abitants | 3 381 ab. (1º genar 2023) | ||||
| Densitaa | 163.81 ab./km² | ||||
| Confin | Cavaj, Gatinèra, Lenta, Sciön, Carpignön, Funtanei e Rumagnän | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Prefiss | 0163 | ||||
| Codex postal | 28074 | ||||
| Sigla autom. | NO | ||||
| Codex ISTAT | 003073 | ||||
| Codex catastal | E001 | ||||
| Sant protetor | Panacea De' Muzzi | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
.svg) | |||||
| Sit istituzional | |||||
El gh'ha ona popolaziun de 3 705 abitàncc (dàto del Desember 2013[1]), cunt ona superfis de 20,6 km² e ona densità de popolaziun de 180 ab./km².
L'è tacaa ai cumün de Carpignön, Cavaj, Funtanei, Gattinara (VC), Lenta (VC), Rumagnän e Scön.
Dal 1994 la fa part di Cità del vin (per el vin umonim) e dal 2002 di Cità del mel.
Geugrafia
ModifegaEl paes el se tröva in sü la riva a mancina del fiüm Sesia, al cunfin cun la Pruvincia de Vercej (cumün de Gatinera e Lenta) e minga trop luntan dal principi de la Valsesia.
El sò teritori l'è culinar e dedicaa suratüt a la cultivaziun del vin. Ghem la gh'ha dò fraziun: Ferera e Struna e l'è dividüda in quater riun: San Diunis, San Peder, Castel e Rüga Ferera.
Storia
Modifega
El cumün de Ghem el gh'ha urigin multu antich, che vegnen faa risalì al Neulitich. In sü la culina a nord del center abitaa s'hin sucedüü in di ann vari retruvament archeulogich.
El nom del paes l'è ciapaa dal popul celtich di Agamin, che l'abitava quel sit chì. Quand che la regiun l'è stada cunquistada dai Ruman, el paes l'è staa ciamaa prima Pagus Agamino e pö dopu Agamium. Se tröva una quaj citaziun de Agamium in Plini. In del 365 la se ved una testimunianza de Ghem in d'una letera del Sant'Eusebi indirizzada ai Agamini ad Palatium.
Ghem l'è un center impurtant, in del Mediuev: l'è stada feud prima sota i De Castello-Barbavara inturna al 1150 e pö di Bergamino (1470), cume el dis el diploma de recunferma a quij chì da part del Barbarussa, che 'l porta la data del 1150. A la fin del Quatercent la gh'è stada la Bataja de Ghem, che la ven rievucada ogni ann. In 'stu periud la ghe s'è insediada una quaj di famili nuvares e milanes püssee rich, interessaa da la fertilità di camp duvüda al Sesia, ai sò riai e a la buntà di vin. In seugit la gh'ha 'vüü cume feudatari i Tettoni, i Omodei, i Della Porta Modignani, per andà infin sota el dumini di Savoia cunt el Benedet Maurizi, düca del Ciables e Marches de Ghem.
El nom de Agamium, düranta i secui el s'è trasfurmaa in Agamium > Aghem > Ghem.
A Ghem l'è nassüü l'architet Alessandro Antonelli, che l'ha custrüii la Mole Antonelliana de Türin.
Da vedè
Modifega- Gesa de Santa Maria Assünta, scuminciada in del 1666.
- Gesa de San Roch, ducümentada giamò in del 1532.
- Ricet de Ghem, el castel del sit, custrüii tra el XI e XV secul.
Evoluzion demografega
ModifegaL'andament del nümer de abitant del cumün de Ghem l'è mustraa in de la tabela chi de sutta
Nümer de abitant
Riferiment
Modifega- ↑ Statìstiche demogràfiche ISTAT. Statìstiche sö la popolasiù del Istitùto Nasiunàl de Statìstica relatìve al 31 de Dezember 2013.