Giuseppe Pietro Bagetti

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Giuseppe Pietro Bagetti (Türìn, 14 aprìl 1764 – 29 aprìl 1831) l'è stai un pitùr e architèt piemuntés, famùs suratüt cume vedüdìsta.

El camp d'la Bataia de Fumbi dall'8 mag 1796

Furmassión

Anca se l’ha stüdiàd cume architèt a l'Üniversità de Türìn, l'è famùs par la sò culaburassión cun l'armada francés ind el curs d’la prima campagna napuleònica d'Italia. I sò paesàg i en el racùnt dal viu de tüti i dì tra la fin dal XVIII e l'inisi dal XIX secul. De chel mumént chi l’è 'na furtünàda serie de panurama che cuntun d'le vituriuse bataie de Napuleón ind i an dal 1796 al 1800.

Par la creassión di sò diségn, Bagetti el stüdièva diretamént sura le carte tupugràfiche. L'era solit ancasì, prima de disegnà i sò sboss ins al camp, de catà sü infurmassión dai spetatùr o dai prutagunista dei fat.

Grassie al sò savè tecnich che’l vegneva dai stüdi da architèt, l’è riüssìd a descrìu 'na realtà particularmént vera. I sò acquarèi i en nitid e detaiàd. El giögh de equilibri fra i part dell'insema el dà ‘na sensassión de un tüt armonich indùe gh’è miga la percessión de particulàr che cambiun l'ünità d'efèt.

Anca se la descrissión l'è particularegiada, tüt l'è prupursiunàd e stüdiàd par dà la pussibilità a quél che’l guarda de avègh una visión d'insema cun un sul culp d'ög.

El Bagetti el s’è furmàd in ambit müsicàl suta la guida de Bernardo Ottani che’l se dedicheva anca ala pitüra. Lì, el Giüsèp Pédor l’ha imparàd la tècnica dell'acquarèl da Pietro Giacomo Palmieri. El 23 de disémbor dal 1782 l’ha utegnüd, dala Régia Üniversità de Türìn, l'abilitassión cume architèt civìl e militàr.

Cun i piemuntés

Dal 1792 l’ha insegnàd diségn tupugrafich e l’è stai al servisi de Vittorio Amedeo III cume disegnadù reàl de paesàg. Dal 1793 l’hà seguìd le regie armade de Sardegna ind el cuntàd de Nissa e Tulón cun l'incarich de disegnà tüti i fat d'arm de ch’la campagna lì.

Quànd l’è turnàd a Türìn, ind el 1797, l’ha utegnìd l'incarich de maestor de tupugrafìa a la Scola dal Géni e al Reàl Corp de Artijerìa.

Cun i francés

Dopu l'ucupassión francésa l’è entràd a fa part dall'ufìsi tupugrafich Piemuntés cul grad de Capitàn Ingegnér Geograf. L’è pö entràd ind l'Armada d'Italia cume artiste chargé d'exécuter les vues des sites les plus intéressants des principales affaires aux quelles la guerre va donner lieu.

Vün di sò prim mesté l'è stai la rapresentassión d'la bataia de Maréngh, impurtànt cuntràst che l'ha fai nass la legénda de Napuleón. Par i sò mérit sura el camp l’è stai nüminàd capitain ingénieur géographe artiste.

Dal 1802 al 1805 l’è stai suta el cumànd del capitàn Joseph Marie François de Martinel, de dré al quàl l’ha percùrs el teritori fra la Ligüria, i Alp Maritim e la Pianüra Padana e l’ha disegnàd le vedüde d'le principài bataie dell'esercit francés d’la Prima Campagna d'Italia. Dopu l’è andài adré a l'Armada dal Nord in Germania e pö l’ha fai part d’la Campagna de Rüsia, indùe l’ha disegnàd la ducümentassión gràfica d'le püsè impurtànt uperassión militàr di chi frunt lì.

Ind el 1806 el s’è trasferìd a Parìs, menter tra el 1806 e'l 1807 l’ha disegnàd ‘na scunda serie de vedüde d’la ex Repüblica de Venessia.

Ind el 1807, par vuluntà de Napuleón, la serie cumpleta di sò 68 acquerèi l’è staia missa ind la Galeria dal Castél de Fontainebleau.

La Legión d'Unùr

Ind el 1811, l'imperadù el gh’ha dai la Legión d'Unùr, par avè fai 'na carta geugràfica cun vedüda a sgul d'üsél de l'Italia, dai Alp fin a Nàpuli, menter ind el 1812 l’ha miss in pé ‘na mustra al Salón de Parìs e l’è stai umagiàd cun la medaia d'or.

Ind el 1815, a la fin de l'impér l'è turnàd a Türìn, par isegnà tupugrafìa a l'Académia militàr e pitüra a acquarèl all'Académia d’le Bele Art. L’è stai ancasì al servìsi di Savoia, par i quai l’ha pitüràd i paesàg che i decorun el castél de Muncalié, tra i quài la Vedüda de Muncalié e La sagra de San Michél.

Eredità

Ind el 1827 l’ha püblicàd un tratàd intitulàd Analisi dell'unità di effetto nella pittura e dell'imitazione nelle belle arti. I sò sboss ins al camp i en stai druàd cume bas par 'na famusa culessión de acquerèi e témpere disegnada da l'ingegnér geograf Gautier e dai tupograf Pasquieri e Bucler d'Albe.

Da la metà dal XIX secul le copie di sò mesté s’en multiplicade grassie al laurà de Morel e Parent. Dinturnu al 1830, suta la guida dal diretùr dal dipartimént d'la guera francés, Generàl Pelet, l'è inisiada l'incisión d'le òpere de Bagetti che l'è pö servida a la realisassión dal catalugh, Vues des champs de bataille.

El pitùr l’è mort a Türìn el 29 de aprìl dal 1831. Ind el 1834 Louis Philippe I de Francia l'ha fai spustà i 68 acquarèi a Versailles ind el castél sistemàd cume Musée de l'Histoire de France.

Müsé

Le sò òpere i en cunservade anca al Musée de l'Armée de Vincennes, visìn a Parìs, al Musée de l'Histoire de France de Versailles e Trianon e a la Galleria civica d'arte moderna e contemporanea, all'Accademia Albertina, al Palazzo Reale, al Museo Nazionale del Risorgimento Italiano e a la Biblioteca Reale de Türìn.

Galerìa

• 
  L'esercit di Napuleón el ciapa la furtessa de Cüni, 28 aprìl 1796
• 
  I francés i passun el Po a Piasensa, 7 mag 1796
• 
  La bataia dal punt le Lod, 10 mag 1796
• 
  Napuleón el riva a Milàn, 15 mag 1796
• 
  Sboss ins al camp d'la Bataia de Fumbi

Bibliugrafìa

• Alain Chevalier, Les Paysages de la Liberté, Campagne d’Italie 1795-97, Album des dessins et aquarelles de Giuseppe Pietro Bagetti (1764-1831) ISBN 2-909170-07-1