Lagh d'Òrta

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

El Lagh d'Òrta ò Cusi (Italian: Lago d'Orta/Cusio; Latin: Lacus Cusius) a l'è on lagh piemontes, situaa tra la Provincia de Verbania e la Provincia de Novara. A est, el Mont Mottaron le separa del Lagh Maggior, menter di montagn a òvest se metten in mezz tra el lagh e la Valsesia. L'è 'l pussee occidental di lagh prealpin. Al center del lagh se troeuva l'Isola de San Giuli (ciamada anca domà Isola).

I vent del lagh

La bisa, che la riva del nord, minga tropp fort, ma fregg e molest.
El blemm, che 'l riva de est-nord-est, che 'l dura poch; el partiss de la vall del Mergozzoeu e 'l boffa fort. Se 'l segutta a cress e 'l se incontra con di olter bris, el ciappa el nomm de traverson.
El cus, che 'l riva de nord-ovest e 'l boffa fort.
L'inverna, che 'l riva de sud-est in direzzion nord-ovest. Quand che 'l boffa fort l'è ciamaa anca marascon.
El mergozzoeu o magonera, che 'l riva de nord-est.
El mergozz, che l'è la tramontana.
La montiva, che l'è ona brisa legera che la boffa de nocc in de la zona bassa del lagh.
El pellin, ona brisa che la riva de ovest.
El quarnon, che 'l riva giò de i duu Quarni (de sora e de sott). El riva de rar, ma l'è semper fort.