Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

El walser (nomm local: titschu, titzschu, titsch, töitschu) l'è ona lengua germanega del grupp de l'inscì ciamaa altissem alemann, parlada in tutt l'arch alpin, ma soratutt in Svizzera, Italia ocidental e Austria.
L'ha conservaa on mucc de caratteristegh arcaegh respett ai alter parlà germanegh.
In Italia l'è parlada a Gressoney, Issime, Alagna, Rimella, Macugnaga e Formazza. Al dì d'incoeu l'è a ris'c de estinzion, sostituida di lengov regionai (lombard, piemontes, arpitan, svizzer todesch) o, soratutt, de quei nazionai.

El nomm Modifega

La parolla "walser" l'è ona coruzion del termen Walliser, che 'l voeur dì "del Valles" (in todesch Wallis). De fatt i walser se ciamen inscì perchè hinn i discendent di popolazion germanegh migraa in del XIII secol del Canton Valles in alter zonn in gir per i Alp.
El nomm local titschu (e variant) inveci el vegn d'ona parolla germanega bella antiga, cioè *theodisk, che la corespond anca al todesch deutsch ("todesch") e a l'ingles dutch ("olandes"), al zimber tautsch, e anca al romand tuche ("svizzer todesch").
In particolar el walser l'è ciamaa localment:

  • Titzschu a Alagna.
  • Titsch a Gressoney e Macugnaga.
  • Töitschu a Issime.

Confront lenguistegh Modifega

Corp uman Modifega

Lombard Walser (titzschu) Walser (titsch) Todesch Ingles
barboss chinn ... kinn chin
bocca mund mul mund mouth
brasc oru oare arm arm
cavei hoor hòar haar hair
coo haupt ... kopf head
corp lijb lib, kerper leib, körper body
did finger ... finger finger
gamba bai ... bein leg
genoeugg chneww ... knie knee
gombed elbougu ... ellbogen elbow
man hand ... hand hand
nas nosa ... nase nose
oeugg aug ... auge eye
oreggia our ... ohr ear
fuas ... fuss foot
pols puls ... handgelenk wrist
spalla aks ... schulter shoulder
stomegh ( = pecc) brust ... brust chest (cf. breast)

El dì, el ciel Modifega

Lombard Walser (de Alagna) Todesch Ingles
tog tag day
luna meini mond moon
matin morgand morgen morning
nocc nacht nacht night
sira obend abend evening
sonna sonne sun

I bes'c Modifega

Lombard Walser (titzschu) Walser (titsch) Todesch Ingles
can hund hònn hund dog (cf. hound)
cavall pfart ross pferd horse
cerv hïrsch hérsch hirsch elk
gall honu ... hane rooster
gatt chatza ... katze cat
murigioeu mus ... maus mouse

I pient Modifega

Lombard Walser (de Alagna) Walser (de Gressoney) Todesch Ingles
abiezz tanna tannò tanne fir
frassen eisch ... asche ash
buacha ... buche beech
lares leirch ... lärche larch
pign tanna tannò kiefer pine
rogora aichla ... eiche oak
sales šola ... weide willow

Vos corelaa Modifega

Ligamm de foeura Modifega