Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

La Lili Ilse Elvenes, mej cognossuda coma Lili Elbe (28 de desember 1882, Vejle, Danimarca, cont el nomm de Einar Mogens Andreas Wegener - 13 de settember 1931, Dresda, Germania) l’è stada ona pittris paesaggistega danesa e la prima persona in la storia a avègh on intervent chirurgegh de riassegnazion sessual.

La Lili Elbe del 1930

Vida e oeuvra Modifega

La Lili Elbe l’è nassuda el 28 de desember del 1882 a Vejle, Danimarca coma Einar Wegener, fioeu del mercant Mogens Wilhelm Wegener (1849-1927) e de la Ane Marie Thomsen. La studia a la scoeura tecnega de Vejle e del 1902 la va a Copenhagen dova finn al 1904 la studia in l’Accademia Real Danes di Bej Art (Det Kongelige Danske Kunstakademi), dova la cognoss la Gerda Gottlieb; i duu se sposen el 8 de giugn del 1904.

La Elbe la ciappa el sò noeuv nomm in quest period chì, quand la devegn la modella offiziala de la Gottlieb, che l’era illustratris per revist de moda e liber. A tucc i gala, l’Einar Wegener el se presentava vestii de donna e el vegniva giamò presentaa cont el nomm de Lili Elbe, cusinna de l’Einar Wegener.

Del 1912 i dò vann a viv a Paris, dova la Lili la poeu viv coma donna e la Gerda coma lesbega; i dò siguten a lavorà in la scena artistega e domà la Gottlieb e on quaj amis saveven de la transessualidàa de la Elbe.

 
Litratt de la Lili Elbe faa su de la Gerda Gottlieb

Del 1930 la Lili Elbe la va in Germania, dova la devegn la pazient del primm intervent chirurgegh de riassegnazion sessual de la storia, la rimozion di testicoj in la clinica del dottor Magnus Hirschfeld a Berlin. I alter trii operazion hinn staa faa in la clinica del dottor Kurt Warnekros a Dresda: la segonda per l’inseriment di ovaj in di muscoj addominaj; la terza per la rimozion del pen e de la borsa, e l’ultima per el trapiant de l’uter e de la vagina.

In quell period lì, el cas de la Lili Elbe l’era devegnuu on tema important in di giornaj in Danimarca e in Germania; in l’ottober del 1930 el Re de Danimarca, Cristian X, l’invalida el matrimoni intra la Elbe e la Gottlieb, e ‘l 9 de desember del 1930 la riess a cambià legalment el so nomm in Lili Ilse Elvenes. La Elbe l’aveva anca ona relazion cont el commerciant d’art frances Claude Lejeune, che la voreva sposà e cont el qual la voreva avègh di fiolitt.

Mort Modifega

La Lili Elbe l’ha avuu la sò ultema operazion, el trapiant de l’uter e de la vagina, in del giugn del 1931, semper a la clinica femminil de Dresda. Coma tucc i alter operazion, a eren per l’epoca noeuv e sperimentaj, e questa ultema operazion l’avariss permittuu a la Lili de devegnì mader. Anca se l’operazion l’era andada ben, la Elbe l’ha desviluppaa ona infezion perchè el sò sistema immunitari l’eva rigettaa l’uter.
Trii mes dopo l’operazion, el 13 de settember del 1931, la Lili Ilse Elvenes la moeur per on arrest cardiach provocaa de l’infezion. A l’è sepolta in d’on cimiteri de Dresda.

In la storia de la vita de la Lili Elbe gh’hinn anmò di tocch minga tant ciar, e che probabilment a serann minga ciarii perchè i document de l’Istituu di Scienz Sociaj hinn staa brusaa di nazist del magg del 1933 e quij de la clinica hinn andaa perduu cont la sò distruzion in del bombardament alleaa de Dresda del fevree del 1945.

In la cultura Modifega

  • Del 1931 l’è staa publegaa el liber autobiografegh Fra mand til kvinde: Lili Elbes bekendelser (“De omm a donna: i confession de Lili Elbe”), curaa del Ernst Harthern.
  • El scrittor american David Ebershoff l’ha scrivuu del 2000 el liber The Danish Girl (“La tosa danesa”), on cont romanzaa de la vita de la Lili Elbe. El liber l’ha avuu on success internazional e del 2015 l’è devegnuu on film.