Albèrt de Prezàt

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

Ol Sant Albèrt de Prezàt l’è nasìt in del 1025 a Prezàt, bórgh che al dé de ‘ncö 'l se tróa ‘n del teritòre cümünàl de Mapèl in Pruìnsa de Bèrghem.

Ol Sant Albèrt l’vegnìa d’öna famèa de nòbei ciamàcc “de Prezàt” o i “Prezàcc”, famèa che l’éra de orìgine longobàrda, i éra di cóncc, de dirìto i ciapàa part al consèi de l’Imperadùr, quando chèsto l’vegnìa ‘n Lumbardéa e i stàa in del sò séguito.

Ol Sant Albèrt l’è nasìt in del 1025, sò pàder ‘l se ciamàa Ariprànd, menimà se sà gna ‘l nòm de sò màder e a la stèsa manéra se cognòs negót de quando l’ìa s-cèt, se sà adóma che, quàndo l’è cresìt, l’è dientàt soldàt in de la milìsia del sò fèudo, ma mia per tat tép, dezà che l’sömèa l’àbie bandunàt a la svèlta la spàda per dientà frà.

Ol viàs a Compostéla

Prima de ciapà la tònega l’à però decidìt de ‘ndà pelegrì per ès sigür de la ciamàda del Signùr, pròpe per chèsto l’ìa pensàt de ‘ndà ‘n Tèra Sànta, ma l’à dözìt cambià i sò propózet a la svèlta, dezà che tra ‘l 1070 e ‘l 1071 la Palestìna e la Sìria i éra finìde ‘n mà di Türch che i lasàa mia rià i pelegrì cristià ‘n Tèra Sànta, ànse gh’è capitàt adiritüra che i à copès fò. Isé l’à decidìt de ‘ndà a Santiàgo de Compostéla, ‘ndóe amò ‘ncö i è conservàcc i rès-cc del San Giàcom, ü di 12 apòstoi, e ‘ndóe ‘n del medioéf i ‘ndàa pelegrì tace e tace cristià. Isé ‘l Sant Albèrt, insèma al Enrico da Cremona, l’è partìt per Compostéla; l’è stacc ü viàs pié de perìcoi, lónch 4.000 chilòmeter, che l’è düràt quàze ün an. Pròpe gràsie a chèsto pelegrinàgio l’à cognusìt i monastér clüniacèns e la éta che se tegnìa ‘n chès-ce monastér che la gh’è pròpe piazìda.

I monastér de Püntìda e de Sant Egìdio

Turnàt a cà l’à pensàt bé de fondà ü monastér de benedetì clüniacèns e l’à regalàt a Cluny di sò teré che l’ gh’éra di bànde de Püntìda, ‘ndóe gh’éra öna céza dedicàda a la Madóna, al San Giàcom, al San Bazià e al San Nicòla. In del 1079 la cezìna de Püntìda la gh’ìa zamò öna cümünità de frà, quando ‘l Sant Albèrt l’à regalàt di óter teré e la decidìt de dedicà la cezìna adóma al San Giàcom. A la fì l’è dientàt frà pròpe ‘n del monastér de Püntìda, che l’éra alùra güidàt da ü frà de nòm Vito, mandàt lé dal Sant Ügo de Cluny. Sèmper in del 1079 l’à donàt al monastér di teré söl cunfì tra Püntìda e Imbìer e di óter teré di bànde de Fontanèla, ’ndóe gràsie a öna dòna de nòm Taipèrga i éra zamò dré a fà sö ü monastér dedicàt al Sant Egìdio Abàt. Dù agn dòpo, ‘n del 1081, ‘l Sant Albèrt l’ìa urmài dientàt ol superiùr de Püntìda.

Ol plàcito de Palósch

In del 1082 l’ s’è tegnìt ol plàcito de Palósch, cioè i s’è troàcc ‘l Imperdùr Enrico IV e i sò cóncc. ’l imperadùr l’éra stàcc iscümünicàt dal Papa Gregòre VII e tra i sò cóncc l’ gh’éra ach ol Sant Albèrt, dezà che l’éra ‘l cónt de Prezàt e, pròpe al plàcito de Palósch, ‘l Sant Albèrt l’à ‘nvidàt ‘l Imperadùr a dàga scólt al Papa.

Ol nüisiàt e i ligàm con Cluny

A la fì del 1082, ‘l Sant Albèrt l’è partìt per indà a Cluny per pasàga l’an de nüisiàt e per fà la profesiù monàstega, menimà l’è restàt lé per 7 agn prima de turnà ‘ndré.

Gh’è de regordà che ‘l Sant Albèrt l’à fondàt ach ü monastér clüniacèns de benedetìne a Cantù, ‘ndóe la superiùra l’è stàcia la Màder Agnés, neùda del Sant Ügo de Cluny, e pò l’à fài fà sö de bèl nöf töta la céza de Püntìda e l’à rimetìt in ùrden l’ospése per i pelegrì.

In de la primaéra del 1095 ol Sant Albèrt l’à ‘ncontràt a Milà ‘l Papa Urbano II, che l’ìa stacc a lü ü frà de Cluny, e l’gh’à domandàt de fàga öna bóla de privilégio per ol monstér de Püntìda.

Ol Sant Albèrt l’è mórt ol 2 de setèmber del 1095 a Püntida, dòpo ès istàcc ol mesagér piö ‘mportànt che i cluniacèns i gh’à üt in Lumbardéa e dòpo i pasàt töt la sò éta a "sircà ‘l Signùr tra i fradèi e a portàl a i fradèi".

Donasiù al monastér

Tra i ànime bùne che, a l’època del Sant Albèrt, i à fàcc di donasiù al monastèr s’regórda:

la contèsa Bèrta che l’à lasàt di teré in del 1081, quando urmài ‘l Sant Albèrt l’ìa zamò ‘l superiùr de Püntìda;
‘l Antonio Mozzo, canònech de la céza metropolitàna de Milà, che ‘n del 1086 l’à donàt di teré di bànde de Mós, de Cüren e de Briöl;
‘l Oddone de Salis, canònech a Brèsa, che l’à lasàt al monastèr di posedimèncc in tace pòs-cc del bresà in del 1087, l’an che ‘l Sant Albèrt l’è dientàt Priùr Magiùr de Püntìda;
‘l Angilbèrt, che l’éra ü prét, e ‘l Gislebèrt, che i à lasàt al monastér ol bórgh de campàgna de Portesana in del 1088.