Tenna (GR)
Tenna [ˈtɛna] (in de la parlada del lögh: [ˈtɛnːə] u [ˈtɛnæ])[1] l'è un cumün del Kreis (circul) Safien in del destret de Surselva in di Grisun. El paes el se tröva in sü 'n plató bel volt de la Val de Safien a 1654 meter in sül nivel del mar e l'è, sia in inverna che in estaa, un center türistegh pütost amaa. El gh'ha una süperfis de 11.28 km² e 'l gh'ha pü u manch 110 abitant.
| Tenna Comun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Svìzzera | ||||
| Canton | Grisun | ||||
| Distret | Surselva | ||||
| Politega | |||||
| Sindeg | |||||
| Orgen lejislativ | Consili comunal | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 46°44′52″N 9°20′22″E / 46.747778°N 9.339444°E | ||||
| OSM | 1684186 | ||||
| Voltituden | 1654 m s.l.m | ||||
| Superfix | 11,27 km² | ||||
| Abitants | ab. | ||||
| Densitaa | ab./km² | ||||
| Confin | |||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Prefiss | 081 | ||||
| Codex postal | 7106 | ||||
| Sigla autom. | GR | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
| Sit istituzional | |||||
El cumün de Tenna l'è tacaa ai cumün de Riein, Safien, Valendas, Versam.
Istoria del Paes
ModifegaL'è prubabel che 'l paes de Tenna l'è staa fundaa de Walser vegnüü chi del Vallis. Besogna però dì ch' a quij temp el paes l'era un cicinín püssee sü in olt in sü la pared del munt. El vegg paes l'era lá indua incö gh'è la «Tenner Kreuz» (Crus de Tenna). El teritori del paes, insci cuma l'è incö, l'è 'gnüü abitaa dumà püssee tard despö che gh'han faa una bela spianada.
Tenna l'è staa menziunaa la prima völta in del 1398 cunt i nom Thena[2], Thäna, Thenna.[1] El nom del paes el sumeja che 'l sia ligaa al termen germanegh Tenne (Era). Ma, già che gh'è di paes ciamaa Tenna u Tenno in Trentin ed in Piemunt, pò vess che ghe sia un substratum lenguistegh ancamò püssee vegg (anca se però de pröf de chela teuria chi ghe n'è minga).[1], [2]
L'andament istoregh de la pupulaziun l'è indicaa in de la tabela chi desuta:[3]
| an | pupulaziun |
|---|---|
| 1803 | 157 |
| 1850 | 162 |
| 1900 | 130 |
| 1950 | 141 |
| 2000 | 79 |
Rob de Vedè
Modifega
La Gesa gotega Refurmada l'è del 1408; el so ecc, a vardà una scrita in sül plafun, però l'è del 1504. La Gesa l'è decurada cunt peciür del tard gotegh, ciuè del prenzipi del 15° secul.
A Tenna l'è staa faa sü 'l prim skilift a panèj sular del mund. El nöf impiant de resalida 'l gh'ha un panèl sular che 'l se möf dree al su. L'impiant el duaría vess prunt in de l'invern 2011/2012.[4]
Literadüra
Modifega- Ludmilla Seifert-Uherkovich: Schweizerische Kunstführer GSK, Band 769: Die Kirche von Tenna (La Gesa de Tenna), Bern 2005, ISBN 3-85782-769-6
Ligam in sü la Red
Modifega
Riferiment
Modifega- ↑ 1,0 1,1 1,2 Andres Kristol, Tenna GR (Hinterrhein) in: Dictionnaire toponymique des communes suisses – Lexikon der schweizerischen Gemeindenamen – Dizionario toponomastico dei comuni svizzeri (DTS|LSG), Centre de dialectologie, Université de Neuchâtel, Verlag Huber, Frauenfeld/Stuttgart/Wien 2005, ISBN 3-7193-1308-5 und Éditions Payot, Lausanne 2005, ISBN 2-601-03336-3, p. 868.
- ↑ 2,0 2,1 Jürg Simonett, Tenna in: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS), Version vom 24. Juli 2006.
- ↑ Tenna in Todesch, Franzes e Italian in ligna al Dizionari Stòrigh da Svízzera.
- ↑ Mit der Sonne nach oben – Eine Schweizer Gemeinde setzt auf Solarskilifte 3sat/Nano vom 18. Januar 2011 | Video
Pressemitteilung Arqiviad qé: [1] am 30. Juni 2010 auf solarskilift.ch
 |
Distret del Canton Grison | 
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Albula • Bernina • Hinterrhein • Imboden • Inn • Landquart • Malögia • Moesa • Plessur • Prättigau/Davos • Surselva | |||||||||