Titano (corp celest)
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
| Titano
(Saturno VI)
| |
|---|---|
 Titàno , coi culùr natürài. La fóto l'è töda zó de la sonda Cassini-Huygens endel més de bril del 2005 | |
| Satellite de | Saturno |
| Descuprii | 25 marzo 1655 |
| Descovridor | Christiaan Huygens |
| Parameter orbital | |
| (a l'epoca J2000.0) | |
| Semiass maggior | 1 221 870 km[1] |
| Period orbital | 15,945421 giorni[1] |
| Inclinazion dal equat. de Saturno |
0,34854° |
| Ecentricità | 0,02888[1] |
| Dati fisegh | |
| Diameter medi | 5 150 km[2] |
| Superfiss | 8,3 × 1013 m² |
| Volum | |
| Massa | |
| Densità media | × 10Modell:Val/delimitnum kg/m³[1] |
| Acceleraz. de gravità in superfiss | 1,35 m/s² (0,14 g) |
| Velocità de fuga | 2 630 m/s |
| Period de rotazion | Rotazione sincrona |
| Inclinazion assiala | 0° |
| Temperatura superficiala |
|
| Pression atm. | 146 700 Pa |
| Albedo | 0,22[2] |
| Dati d'osservazion | |
| Magnituden app. | 8,4[3] |
| Diameter apparent |
0,8" (medio)
|
Titano l'è la piö grànda de le lüne del pianeta Saturno e l'è giü dei còrp ruciùs piö masés de töt el Sistema Solar; el pàsa fò en dimensiù el pianeta Mercurio, e l'è el segónt piö grant entra i satèliti natürài dei pianeti del nòst sistéma solar, sorpasàt apéna de Ganimede, la piö grànde de le lüne de Giove.
Titano l'è stat scuprìt del astrònomo olandés Christian Huygens endel 1655, alùra l'ìa stàda la prìma de le lüne de Saturno a éser scuprìda e la quinta de töt el Sistema Solar.[4].
L'è l'ünich satèlite del sistema solar a ìga 'na atmosféra en pó spèsa[5].
L'è furmàt perlopiö de gias de àiva e material ruciùs. Del spès che l'è la sò atmosféra l'è mìa stat pusìbol oservà la sò superfìce enfìna a che gh'è stat mandàt la sónda spasiàla Cassini-Huygens endel 2004, co la quàla l'è stat pusìbol adiritüra fà aterà en lander (Huygens) sö la sò superfìce[6].
L'esplorasiù de la sonda Cassini-Huygens la g'ha minàt a scuprì dei lach de idrocarbùri lìquicc endèle regiù polàre del satèlite. Del pónt de vìsta geològich la superfìce l'è zùina; gh'è dei mucc e fórse dei criovulcani, ma l'è perlopiö piàta e lìza con póch crater de 'mpàt. [7][8].
L'atmosfera de Titano l'è furmàda al 95% de azoto[5]; Gh'è a dei óter compòscc en quantità limitàde compagn del metano e l'etano, che i se condènsa e i fùrma dei nìgoi[9]. La temperadüra média sö la superfìce l'è arènt al pónt triplo del metàno isé che pöl coezìster al stès tép le fùrme lìquida, sòlida e gasùza de chèsto idrocarbùro. Le cundisiù climàtiche sö chèsto mónt le pórta a la formasiù de vènt e pöl apò a piöer metàno lìquit isé che la superfìce la pöl vìga dele formasiù che se 'nsomèa a chèle de la Tèra, compàgn de düne, fiöm, lach e mar, e, compagn de sö la Tera, el g'ha 'na söcesiù de stagiù [10].
Coi sò lìquicc e la sò atmosféra spèsa, Titano se pènsa che 'l vègne a 'nsomeàs a la Tèra primurdiàla, ma condena temperadüra en tòch piö bàsa, endoche el ciclo del metano el söstetöés el ciclo idrologich che gh'è envéce söl nòst mónt.[11][12].
Titano el ghe gìra entùren a Saturno en 15 dé e 22 ùre, sönden òrbita che la g'ha l'as magiur de 1.221.870 km e 'n ecentricità de 0,0288, dóca piötòst bàsa, e 'n inclinasiù de 0,348° respèt al pià equatorial de Saturno. A la stèsa fòza che la Lüna e tacc óter satèliti dei gigànti gasùs, el sò perìot urbitàl l'è precìs al sò perìot de rotasiù; Titano dóca l'è en rotasiù sìncrona co Satùrno. En piö, l'è en resonànsa urbitàla 3:4 co Iperione, 'na lüna pesenèta de Saturno.
Riferimèncc
Modifega- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 NASA, Jet Propulsion Laboratory. JPL HORIZONS solar system data and ephemeris computation service. URL consultad in data 19 de óst del 2007.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Saturnian Satellite Fact Sheet. NASA
- ↑ Planetary Satellite Physical Parameters. NASA
- ↑ Huygens Discovers Luna Saturni. NASA (2005).
- ↑ 5,0 5,1 Titan - Atmosphere. NASA.
- ↑ Images reveal Titan's secrets. CNN (15 de zenér del 2005).
- ↑ Titan surface. NASA.
- ↑ Titano, ecco le immagini: Vulcani, crateri e graffi misteriosi. La Repubblica (12 de màgio del 2005).
- ↑ Marco Galliani (17 marzo 2011). Cielo a pecorelle, metano a catinelle. INAF.
- ↑ Mezza stagione su Titano. INAF (29 de noèmber del 2012).
- ↑ Titan: A Primordial Earth In Our Solar System. SpaceDaily (2000).
- ↑ NASA Study Shows Titan and Early Earth Atmospheres Similar. NASA (noèmber del 2006).