Àngel Canòssi
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna. |
- El Siòr Bortol, che 'l fabrica a tèmp pèrs,
- padrù a lü, quac vèrs,
- ön dé 'l m'ha domandat: - come fal
- a parlà issé sincèr e natüral [...]
- El Siòr Bortol, che 'l fabrica a tèmp pèrs,
L' Angilì Canòssi, a l'anàgrafe Angelo Maria Canossi (Brèsa, 23 de mars del 1862 – Brèsa, 9 de utùer del 1943) l'è stàt definìt el Poeta della brescianità. Dòpo le scöle primàrie e 'l ginàzio, el g'ha frequentàt el licèo de Dezensà e pò dòpo 'l s'è iscriìt al Istituto Superiore di Letteratura de Firènse endóche però l'è mìa riàt a ciapà la làurea.
Endèl 1882 el g'ha fat l'Università de la Sorbóna a Parìgi e per en pér d'agn el g'ha viazàt per mèza Euròpa e scriìt en quàc artìcol per i giornài.
Endèl 1884, l'è turnàt a nì a Brèsa. Ché, el töl en mà per en quàc més la diresiù del giornàl La Sentinella. En quac agn dòpo el g'ha fondàt el Guasco, che söle prìme l'éra 'n quindicinàl umorìstic e pò dópo l'è dientàt en giornàl de 'nformasiù. E pò, dòpo amò, 'l g'ha fat nàser e dirigìt dele rivìste 'mportànte compàgn de L’Illustrazione bresciana e Brixia.
A pàrter del 1914 el cumìncia a 'na a stà a Böegn. Chèsto paés de mut l'ispirarà 'na bùna part de la sò prudusiù. Sèmper el stès an, el g'ha fat nì fò la sò prìma racòlta de poezìe 'n dialèt bresà. Endèi agn dòpo el farà püblicà dele ótre òpere 'n dialèt de gran importànsa, al pónt de minàl a partecipà 'ndèl 1925 al 1° Congrès de la Poezìa Dialetàl che s'è tignìt a Milà. La sò òpera la g'ha ìt en bel sucèso e se 'l sò nòm el g'ha mìa ìt 'na éco piö grànda l'è suratöt per vìa de la difìcil acesibilità del dialèt bresà.
Dòpo la partecipasiù al Congrès Dialetàl, l'Àngel Canòssi 'l g'ha acetàt l'incàrico de la pàrt del Atenèo de Brèsa de mèter en pé 'l vocabolàre del dialèt bresà, che però l'è mài riàt a fenéser.
Endèl 1936 el se trasferés 'na ólta per töte a Böegn, 'n àlta Val Trompia, endóche prìma l'èra üs pasà i dé piö calcc de l'istàt. Ché 'l g'ha pasàt i öltem agn de la sò vìta, prìma 'ndèla Cà del mài, e dòpo 'ndèla Cà de le bàchere, adès deciaràda munümènt de 'nterès locàl. El mörarà a Brèsa ai 9 de utùer del 1943. L'è stat sotràt endèl cimitéro de Böegn.
La cità de Brèsa la g'ha dedicàt en monümènt, colocàt sö la dèstra de la stràda che mìna 'n castèl, col sò bùsto e quac paròle de ricòrdo.
Le sò poezìe 'n dialèt i è stàde reünìde e püblicàde 'ndèla racòlta 'ntitulàda Melodia e Congedo, en vülüm cüràt de l'Aldo Cibaldi, per cönt de l’Istitusiù de la Memória ‘A. Canossi’ de Böegn.
Colegamèncc estèrni
ModifegaInterprogèt
ModifegaRiferimèncc
ModifegaAngelo Canossi - "Melodia, Congedo e le altre poesie in dialetto bresciano", a cüra de Elena Maiolini - 2012 - Editore Sardini - ISBN 978-88-7506-199-9