Carmelo Francia

Chèst artìcol a l'è scricc in Lombàrd, ortograféa bergamasca del Dücàt.

Ol Carmélo Francia ( 1919 - Górel, 4 de Zögn del 2010) l’è stacc ü poéta e scritùr bergamàsch tra i piö ‘mportàncc e cognusìcc e l’è stacc ach öna di personalità piö ‘n vésta del Dücàt de Piassa Puntida.

Ol Carmélo Francia che l'insègna 'l Bergamàsch al Dücàt de Piassa Puntida e de dré a lü 'l sò scolàr Ümbèrt Minèl

La sò éta

L’è stacc aliévo del Cinto Gambiràs, la sò òpera l’è töta ‘n Bergamàsch, sura de töt poesée che i gh’à facc vèns tace concórs leteràre, ma l'è facia ach de pròse e de artìcoi de giurnàl che i è stai püblicàcc söl Giopì, ol giurnàl del Dücàt de Piassa Puntida, col suernòm de Francitus.

L’à tradüsìt in Bergamàsch ol Pinòchio del Carlo Collodi, che l’è 'ndacc in stampa in del 1993.

Fò sura l’à cüràt ‘nsèma al Emanuele Giambarini ol Vocabolare Italià – Bergamàsch stampàt in del 2001 che l’à endìt piö de 15.000 còpie.

Ol Carmélo Francia l’è stacc per tàce agn ol diretùr del Giopì, l’è stacc in del Consèi de la Coruna del Dücàt de Piassa Puntida e l'à tegnìt per piö de trènt agn ol córso de scritüra bergamasca del Dücàt; tra i sò stödèncc s'regórda ‘l Gigi Medolàgh, ol Gioancarlo Giaàss, ol Giani Pisù, ‘l Ümbèrt Minèl e tace óter amò.

Ol Lönedé de Pasqua del 2010 gh'è egnìt ü colpèt e l'è mört a Górel ol 4 de Zögn del 2010.

I sò òpere

• La Löcèrna – 1961
• Poesie Bergamasche – 1966
• Söl viàl di mé fàole – 1979
• Öltime brase – 1984
• Ü cagnöl de pensér – 1991
• Pinòchio – 1993
• Menabò – 2000
• Vocabolare Italià – Bergamàsch – 2001
• Filosoféa a bù mercàt – 2003
• Sènto manére de dì – 2007
• Bergamàsch che i à lassàt ol sègn – 2010

Òpere gnamò püblicade

• Ol Vangél de San Gioàn
• La éta de Nòst Signùr
• Ol Bertòldo
• Ol Bertoldino
• Liolà

In piö ol Carmélo Francia l'à scricc 215 poesée töte 'n Bergamàsch che i è mai stace püblicade e tra chèste öna di öltime, fòrse l'öltima che l'à scricc, l'è chèsta:

Söl Parnàs di scribacì,

gh'è ü poéta col galì,

töcc i óter i gh'à la craata,

pò gh'è ü poéta sgrèla,

che l' gh'à gnà chèla.

In chèsta poeséa, con ironìa e per grignà, l' se dà desperlü del poéta sgrèla, cioè che l' val póch, e l' regórda 'l sò vésse de mèt sèmper la giaca sènsa craata.