Challant (famiglia)

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

Quell articol chì l'è domà on sbòzz. Se violter sii bon de mettegh dent on quejcòss de puu, preocupeves minga e provégh.

Quella vos chi la gh'ha mìnga dì font o a hinn tròpp pocch. Per piesè, gionta di font a la vos.
Per avè on'ideja di alter vos senza font, vardee chichinscì.

I Challant hinn staa ona famiglia nobiliara de la Val d'Aòsta, che la gh'ha avuu origin in del secol quell de dodes e l'ha goduu de on podè grand duranta el Medioev e 'l Renassiment italian, period in del qual hann governaa ona bòna part de la vall per cunt di Savòia.

In del cors de la stòria i member de la famiglia Challant hann daa origin a vari ram cadett (Challant-Aymaville, Challant-Châtillon, Challant-Cly, Challant-Ussel-Saint Marcel, Challant-Fenis, Challant-Varey) e hann occupaa in Val d'Aòsta caregh important, sia temporal che spiritual.

El capp de la famiglia l'è consideraa de nòrma el Boson I, citaa in d'on document del 1100 come viscont d'Aòsta, titol reservaa a l'amministrador de la Contea de Aòsta per cunt di Savòia.

El nòmm Challant però l'è staa dopraa per la prima vòlta del Boson II, nevod del primm, dòpo avègh avuu di Savòia el castell de Villa e la Signoria de Challant, situaa in de la moderna Val d'Ayas.

La stirpe la s'è spengiuda in del 1802, quand l'è mòrt l'ultim Cont de Challant, el Giuli Zacint: el gh'aveva sett ann. In del 1837 l'è mòrta la Teresa de Challant, l'ultima dònna de la famiglia.

Viscont de Aòsta

I member de la famiglia che gh'hann avuu el titol de Viscont de Aòsta hinn staa:

Boson I, citaa in d'on document del 1100.
Aimon I, fioeu del Boson I.
Boson II, el primm a doprà el cognòmm de Challant, mòrt in del 1210.
Boson III, fioeu del Boson II, mòrt in del 1240.
Boson IV, foeu del Boson III, l'ha ricevuu di Savòia la signoria de Cly, e l'ha daa vita al ram di Challant-Cly.
Gotofred I, fradell del Boson IV, l'è diventaa Viscont de Aòsta dòpo che quell lì l'è mòrt. In d'on document del 1242 gh'è scritt che trai sò possidiment gh'è anca el Castell de Fenis. L'abaa de Saint Maurice d'Aguane gh'ha donaa anca el territòri de Graines, che 'l comprendeva Ayas, Brusson, on tòcch de Gressoney e 'l castell de Graines.
Ebal I Magn, fioeu del Gotofred I, l'ha ricevuu cont el matrimòni i feud de Montjovet, Chinal e Saint-Vincent. L'ha renunciaa a la viscontea de Aòsta (che l'è tornada ai Savòia) e l'ha consevaa domà i feud de Montjovet. L'è mòrt in del 1323.

Signor de Cly

I member di Challant che hinn staa Signor de Cly hinn:

Boson IV, anca viscont de Aòsta e Signor de Châtillon.
Gotofred I, che l'ha ereditaa del pader el feud de Châtillon, cont el dà vita al ram cadett di Challant-Châtillon.
Bonifazi: fradell del Gotofred I, l'ha ereditaa del pader el feud de Cly, che 'l comprendeva i territòri de Chambave, Diémoz, Verrayes, Saint-Denis, Torgon e la Valtournenche.
Peder: fioeu del Bonifazi, gh'è succeduu in del 1337. A l'è staa on òmm dispòtich e crudel che 'l s'è mettuu contra l'Amedee IV de Savòia, che a la fin gh'ha tòlt via i titol e i possediment.

Signor de Ussel

L'Ebal II, fioeu del primm di bagaj de l'Ebal Magn, el Gotofred, l'ha spartii cont el fradell Aimon i feud de Fénis, Ussel e Saint-Marcel, e l'ha ottegnii i ultim duu. L'ha faa sù el castell de Ussel. Quand l'è mòrt, in del 1359 circa, i sò quatter fioeu s'hinn dividuu el territòri. Vun di quest, el Peder, el gh'ha avuu duu fioeu: Francesch e Nicolao. El Francesch l'ha coppaa el Nicolao, ma l'è staa reconossuu colpevol e gh'è staa tòlt via el feud (1470). L'è staa l'ultim Challant a vess Signor de Ussel.

Signor e Baron de Fénis

Aimon (1305-1387), fradell de l'Ebal II e nevod de l'Ebal I. L'ha accressuu el castell de Fénis e in del 1357 i Savòia gh'hann daa el domini de Aymavilles.
Bonifazi I (?-1426), fioeu de l'Aimon, l'ha finii la costruzion del castell de Fénis. Come eredità del matrimòni con la Francesca de Roussillon l'ha ricevuu i territòri de Varey, Usson, Retortour e Montbreton, che hinn staa passaa poeu al sò fioeu Amedee.
Bonifiazi II, fioeu del precedent, el gh'ha avuu del pader i feud de Fénis e Montbreton.
Carl, nevod del precedent, l'è diventaa Baron de Fénis.
Francesch: segond Baron de Fénis
Giovann Pròsper: terz baron
Claudi Leonard: quart baron
Antòni Gaspar Felis, quint baron, mòrt senza eredi in del 1705

El sest baron l'è staa el Giòrg Francesch de Challant-Châtillon, che però in del 1716 l'ha venduu el territòri a la famiglia di Saluzz de Paesana, che l'ha mantegnuu fina a la fin del secol quell de desdòtt, quand hinn staa abolii i titoi nobiliar.

Signor de Varey

Amedee: fioeu del Bonifazi I de Fénis, l'aveva ereditaa de quell lì i feud de Varey, Usson e Retortour.
Bonifazi (?-1484), fioeu de l'Amedee, l'ha ereditaa el territòri de Varey.
Giacom, fradell del Bonifazi, l'è staa Signor de Usson e Retortour e, dòpo la mòrt del Bonifazi, anca de Varey.
Peder (?-1536): fioeu del Giacom.
Steven Filibert (?-1560): fioeu del precedent, l'è mòrt senza fioeui.

Baron de Châtillon

Giòrg (?-1595): fioeu del baron Carl de Challant-Fénis
Paol Emanuel (?-1641), fioeu del precedent. El sò bagaj Francesch Geròlam l'è diventaa el XI signor de Challant.

Ligamm de foeura

Sitt castell de Fénis