Lombard Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard.

Ind biolojia cellulara, se definess comè orgenell una subunitaa specializada qe la sta denter una cellula, e qe la g'habes una fonzion specifega. El nom orgenei al ven fœra del idea qe qelle struture qé i è part de una cellula, comè i orgegn i è parts del corp del om. I organei i pœl vesser identificads a'l microscope, e purifegads cond el frazionament cellular. I orgenei i g'è sies ind le cellule eucariotege qe procariotege, ma qei procarioteg i è ind jeneral de manc, plu semplex e senza membrane ind toren. Dei tants orgenei qe g'è ind una cellula, vergun (comè el nucli o el sistema del Golgi) i è tipegament de soi, menter qe i olter (comè i mitoconder, i cloroplasts, i perossisoma e i lisosoma) i pœl vesser tants fess, anca centener o mier. Intra i prencepai orgenei de le cellule eucariotege g'è:

  • Nucli cellular: l'è el center de informazion de la cellula, al g'ha denter i cromosoma e l'è el lœg indov qe se fa squase tœta la replegazion del DNA e la sintes del RNA. El nucli l'è sfereg e l'è separad del citoplasma de una membrana dobia.
  • Mitoconder: i fa sœ l'enerjia per la cellula; i è orgenei qe i è bon de auto replegar-s per division binaria; i g'ha un DNA so de lor. I mitoconder i è importants fess perqè denter de lor sœced la respirazion cellulara, cond jenerazion de enerjia per fosforilazion ossidativa, indov qe la se forma la adenosina trifosfad.
  • Cloroplast: istess qe i mitoconder, i se auto replega e i g'ha un DNA so de lor. Ind i cloroplast, qe i se cata doma ind le piante e ind le alge, sœced la fotosintes clorofilliana, indov qe l'enerjia de le spere del sol le se dopera per far sœ i carboidrads.
Sqema del sistema endomembranos
  • Reticol entoplasmateg: el reticol endoplasmateg l'è una red de trasport per le molecole, qe al ie mena de ça e de là ind la cellula. Al g'è in do forme: el RE rugos, indov qe al g'ha tacad in su la superfix i ribosoma, qe despœ de hvid fait sœ le proteine al ie bat denter del reticol, e el RE liss, indov qe al ge i ha miga.
  • Sistema del Golgi: la fonzion primaria de qell sistema qé l'è qella de processar e impaqetar sœ le macromolecole compagn de le proteine e dei lipids qe i se sintetiza ind la cellula.
  • Lisosoma e perossisoma: i lisosoma i g'ha denter i enzima dijestiv, e i perossisoma i pœl bater fœra dei toseg (perossids).
  • Centrosoma: i centrosoma i è i organizador del citosqeleter; i fa sœ i microtubol de la cellula e i direziona el trasport a travers del reticol endoplasmateg e del aparad del Golgi. I è fondamentai per la division cellulara.
  • Vacuol: i vacuoi i ciapa denter i prodots de scart e qei delle piante i salva l'aiva. I è descrivids despess comè spaze impienid de liqued, cond intoren una membrana. I vacuoi de piante e fonj i è de solit plu grands de qei de le cellule anemai.