Pruvincia de Lecch

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

---

• Süperfiss: 816 km²
• Pupulazziun (ISTAT 2001): 311.452 ab.
• Densitaa: 381 ab./km²
• Nümer de cumün: 90
• Capitaal (pup. 2001): Lecch (45.501 ab.)

---

La Pruvincia de Lech la se tröva in de la Lumbardia ucidental, sübit a urient del lagh de Com; la tegn dent dunca i Prealp de la spunda est del lagh (tajaa da la Valsassina e la Val Varun) insema cunt un tocch di culin de la Brianza setentriunal.

La densitaa de pupulaziun l'è alta; ghe vör dì però che in del süd (la Brianza e la zona de Lech) la densità la se met inturna ai 1000 ab./km², quand inveci i muntagn a hin poch pupulaa. De cunseguenza, in di muntagn a suraviven anca di cantun sügestiv, poch tucaa da la man de l'om. In de la pruvincia, in del Parch regjunal de Muntavegia e de la Val del Cürun a l'è prutegiüü el paesagg de vün di ültim toch poch ürbanizaa restaa in de la pianüra/culina lumbarda.
In de la pruvincia ghh'in nò citaa gross: Lech la riva nanca a 50.000 abitant, e i alter citadin a hinn un poo de suravia a i 10.000: Mandel, Valmadrera, Meraa, Casanöv.

L'ecunumia a l'è basada in sü l'indüstria, cunt aziend medi e piscinit cume in quasi tüta la Lumbardia; ghe resta ammò un poo de agricultüra (üga de vin, agricultüra in sera). El setur dii servizzi l'è semper püssee svilüpaa.
L'ecunumia muntana tradiziunal la gh'è quasi pü; i gent di muntagn e del lagh adess a scampen quasi tüt de türismu.

La Pruvincia de Lech l'è nassüda in del 1992 e la cünta nuvanta cumün: de quest chì, vutantaquater prima faseven part de la Pruvincia de Com, i alter ses (Calolz, Vercüragh, Mont Marenz, Tur di Büs, Erv e Caren) de la Pruvincia de Bergum.

La lengua

La lengua ufizial l'è l'italian.
La lengua lucal l'è 'l lumbard, per la precisiun di dialet ucidentai. La Brianza lechesa l'è un poo el cör, strengiüü tra Lamber e l'Ada, del brianzö; anca el dialet de la cità de Lech el gh'ha pü o manch i istess carateristegh del brianzö, anca se in de l'ültem secul el s'è vesinaa un brisinin püssee al mudel milanes. In de la Valsasna e in de la Val Varun (per esempi a Prumana) se parlen di dialet ucidentai cun di carateristegh uriginai, e di carater de transiziun cunt el lumbard uriental. In de la Val San Martin, inscambi, se parla propi un dialet bergamasch, anca per via del ligam secular cun la Pruvincia de Bergum.