Véder

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

El veder l'è un material solid amorf, che de solit l'è el prudot d'una sulidificaziun svelta d'un material viscus. La conseguenza d'una svelta sulidificaziun l'è che la se furma minga una strütüra cristalina regulara.
Se l'è pür, el veder l'è trasparent, dür assee, e'l gh'ha anca una granda inerzia chimica e biulogica, e la sua süperfiss l'è propi liscia. El sò difet a l'è che'l se rump in tòch tajent, anca se cunt un tratament termich o cun la giunta de alter element la se pö sistemà questa magagna.
El veder di finester a l'è'l veder de silici, che l'è dupraa anca 'me cuntenidur, material de fà i decuraziun, etc. L'è faa de diossid de silici (SiO₂), ciamada anca siliss, e de la sua furma policristalina, la sabia. La siliss püra la gh'ha un punt de füsiun de quasi 2000 °C ma de spess per sbassal se giunten alter sustanz 'me la soda (carbunaa de sodi Na₂CO₃) o la putassa (carbunaa de putass) che riessissen a tirà giò la temperadüra anca de 1000 °C. El prublema de la soda l'è che la fà dislenguà el veder in del aqua: dunca se met dent anca de la calcina (ossid de Càls, CaO).

La Muldavid, un veder natüral furmaa da l'impat d'una meteurita, in Bohemia