Valtelina
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
La Valtelina (Valtelina e Valtulina in valtelines, Valtellina in talian, Veltlin in tudesch, Vuclina in rumanc; Valteline in frances; Valtoline in frances e ingles storegh) l'è na valada de la Lumbardia, ins el cunfin cun la Svizra.
Al dì d'incö l'è cugnussüü per i so piste de sci, i so aqui termal, i so furmag (suratüt el Bit, ciamaa insì per via del rial Bit) e el so vin.
'Na völta l'era un passag impurtant tra l'Italia e la Germania, e gh'è staa tanta guer per el cuntrol de 'sta val chì.
Storia
ModifegaLa storia de la Valtolina la se pò spartì in vari moment:
- L'età antiga e la dominazzion romana
- L'età medieval, cont i guerr tra Comm e Milan
- L'età del domini Grison, con la Guerra de Valtolina
- El passagg sotta la Lombardia a partì del 1797
- El dì d'incoeu
I cumün de la Valtelina
ModifegaL'Abriga, Albaree, Andel, Arden, Bema, Berben, Bianzun, Büj, Burmi, Busagia, Caiö, Caspögg, Castel, Castiun, Cedrasch, Cercin, Cin, Ciür, Civ, Cös, Culurina, Dasc, Delebi, Dübin, Faed, Furcula, Füsinn, Geröla, Gesa, Gros, Grosut, Lanzada, Livign, Luver, Mantel, Masc, Mel, Muntagna, Murbegn, Pedesina, Pendulasch, Piantee, Piateda, Punt, Pustales, Resüra, Rugul, Sern, Spriana, Sundel, Sundri, Talamona, Tarten, Tej, Tiran, Traona, Tresiv, la Tur, Tuv, Val de Dent, Val de Sot, Val Masen, Valfürva, Verv, Vila de Tiran.