Asphodelus

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

L'Asphodelus l'è 'n zèner de piànte erbàcee bienàle o perèni che fà part de la famìa botànica de le Xanthorrhoeaceae. Le costetöés el zèner tìpich de la sotafamìa de le Asphodeloideae che fìna a póch tép endré, prìma de éser includìda endèle Xanthorrhoeaceae, la gh'ìa ranch de famìa endependènta. I è piànte uriginàrie del sud e del cèntrode l'Europa ma le s'è difundìde en töt el mónt come piànte ornamentàle per vìa dei sò bèi fiùr e del fat che i è fàcii de fà nì sö e de cürà.

Asphodelus
Asphodelus albus
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae SubRegn: Tracheobionta Division: Magnoliophyta Clas: Liliopsida Subclassa: Liliidae Ùrden: Asparagales Famìa: Xanthorrhoeaceae Sota-famìa: Asphodeloideae Zèner: Asphodelus L., Sp. Pl., vol. 1, p. 309, 1753[1] y Gen Plant., nº379, p. 146, 1754

Ezèmpe de fröt a càpsula, gnemò madür, col sò pedezèl articolàr e brateàt de 'n Asphodelus fistulosus.

Descrisiù

I è piànte de sòlet tüberùze e col gamp ramificàt. Le gà fòie piàne o fistulùze, töte bazài. I fiùr i è reünìcc en gràte o panòcie; le g'ha i pedezèi brateàcc e articolàcc e i tépali, praticamènt töcc precìs entra de lur, en bris saldàcc ensèma a la bàze; i stam i g'ha la bàze piö làrga, papilùza, chèi intèrni piö lónch che chèi estèrni. El stil l'è giü sul. El fröt l'è 'na càpsula col pereànse töt o parsialmènt persistènt, e con 1 o 2 granì de somésa per ògna lòculo.

Spéci acetàde

• Asphodelus acaulis Desf.
• Asphodelus aestivus Brot.
• Asphodelus albus Mill.
• Asphodelus ayardii Jahand. & Maire
• Asphodelus bakeri Breistr.
• Asphodelus bento-rainhae P.Silva
• Asphodelus cerasifer Gay
• Asphodelus cerasiferus J.Gay
• Asphodelus fistulosus L.
• Asphodelus gracilis Braun-Blanq. & Maire
• Asphodelus lusitanicus Cout.
• Asphodelus macrocarpus Parl.
• Asphodelus microcarpus Salzm. & Viv.
• Asphodelus ramosus L.
• Asphodelus refractus Boiss.
• Asphodelus roseus Humbert & Maire
• Asphodelus serotinus Wolley-Dod
• Asphodelus tenuifolius Cav.
• Asphodelus viscidulus Boiss.

Curiuzità

Endèla Grécia antìca, se mitìa i asfodeli sö la tómba dei mórcc e i vignìa dopràcc endèle cerimònie de òbet, perchè se cridìa che i aidiàes a fà pasà 'l mórt endèi Camp Elìzi, che i sarès stàcc tapesàcc de chèsti fiùr.

Riferimèncc

Wikimedia Commons

al gh'a dent roba culegada a:

Asphodelus