Pruvincia de Bèrghem

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

La Provincia de Bergom (Pruìnsa de Bèrghem in Bergamasch) l'è mettuda in del center de la Lombardia; la confina cont i provinz de Lecch, de Monscia e Brianza e de Milan a òvest, con quèlla de Sondri a nòrd, quella de Brèssa a est e quella de Cremona a sud.

Pruvincia de Bèrghem
Provinça

	Pruvincia de Bèrghem - Stema

Dats aministrativ

Stat

Italia

Rejon

Lombardia

Capolœg

Bergem

Politega

President

Matteo Rossi
(29 settember 2014)

Orgen lejislativ

Consiglio provinciale di Bergamo

Territore

Coordinade

45°41′42″N 9°40′12″E / 45.695°N 9.67°E

OSM

249 m s.l.m

2 722,86 km²

1 102 670 ab.
(31 dicember 2021)

Densitaa

404.97 ab./km²

Confin

Pruvincia de Sundri, Pruvincia de Bressa, Pruvincia de Cremuna, cità metropolitana de Milan, Pruvincia de Munscia e Brianza, Pruvincia de Lech e Pruvincia de Com

Fus orari

Varie

Codex ISO 3166

IT-BG

Codex postal

24121-24129 (Bergamo), 23806, 24000-24100, (provincia)

Sigla autom.

BG

Codex ISTAT

016

Codex catastal

Cl. climatega

Cl. sismega

Localizazion

Sit istituzional

El sò territòri l'è spartii fra la montagna, la colina e la pianura.
La part de montagna l'è la pussee granda (pussee del 60% del total) e l'è occupada di Alp Oròbi, tajaa da tré gròss valad profond: la Val Brembana, la Val Seriana e la Val Cavalina, con tutt i sò valètt lateraj (Val Talegg, Val Brembila, Val Serina, Val de Scalf).
Tra la pianura e la montagna gh'è ona zenta de ronch, cont i Coll de Bergom e el Parch di Coll de Bergom, la Val Calepi e la Val San Martin; tutta la part meridional l'è inveci pianura, de origin alluvional e compresa trai fiumm Ada e Òli. Tutta la part bassa la gh'ha on ambient oramai antropizzaa, anca se in d'on quaj sitt gh'è ammò dii paesagg minga tròpp ruinaa; a bon cunt, la densitaa l'è minor de quella de la provinza de Monscia ò Milan.
L'ambient de la montagna l'è inveci puttòst ben tegnuu: se regòrden a quèll propòset chì tutt i zòn protett (bell grand a l'è el Parch di Oròbi Bergamasch, al confin settentrional).

L'economia de la provincia l'è dominada de l'industria, fada per el gròss (comè in del rest de la Lombardia) de aziendi medi e piscinitt; i settor pussee in forma a hinn el tessil, la mecaniga, la siderurgìa (se regòrda la Dalmen).
L'agricoltura l'è oramai marginal, anca se in pianura l'è eficent e la consent di produzion elevaa; in montagna l'è inveci trascurabil, vist el fenòmen de l'abbandon de part de la popolazion.
Ona risorsa di montagn a l'è el turismo.
In de la Provincia de Bergom gh'è vun di pussee important aeropòrt in Itàlia: quell de Oeuri, che l'è diventaa el 4° in Itàlia per i persònn e adiritura ul 3° per i merci.

La lengua

Compagn de tutt el rest de la Lombardia, anca in de la Bergamasca la lengua ofizzial l'è l'italian.
In ogni cas, l'è ancamò putost conservaa el lombard, in de la soa variant oriental. El bergamasch l'è vun di dialett pussee important del lombard, e l'è parlaa pu o manch in tutta la region, cont ona quai variazzion: i dialett de la Bassa (soratutt quella ocidental: Casiraa, Trevij, Pontiroeu...) e di vai (per esempi la Val Gandin) poeuden avèggh di caratter divergent respett a quell de la città. In ogni cas, el bergamasch l'è putost omogeni in di sò caratter fondamentai.

Comunità montan e territoriai

Comun

I comun de la Pruvincia de Bèrghem a hinn Cavrì, Püntìda, Palasàch, Imbìer, Mapèl, Cüren, Put San Piéro, Bèrghem, Chignöl, Cisà, Botanüch, Brembàt de Sura, Ös de Sura, Ös de Sóta, Bedoléta, Paladina, Dréra, San Ròch, Albà Sant Alisànt, Albì, Àlgua, San Bartolomé, Almèn, Almé, Alzà, Antegnàt, Àrsen, Ardés, Arsàch, Vréra, Aviàdech, Sà, Sù, Bagnàdega, Barbada, Barià, Barsana, Berbèn, Bèrs, Biensà, Blèl, Bólgher, Boltér, Bunàt Sura, Bunàt Sóta, Bórgh, Bödech, Braca, Brans, Brembàt, Val Brembilla, Brignà, Brömà, Brüsa, Calsinàt, Cals, Calösch, Carvensà, Camerada, Calònega, Capisù, Cavriàt, Careàs, Caròbe, Caruna, Carvìch, Casassa, Casiràt, Casnìch, Cassèi, Castèl Russù, Calèpe, Castiù, Càster, Caernàch, Cazzà, Cenàt Sura, Cenàt Sóta, Scé, Serét, Ciüdü, Ciserà, Seedàt, Clüsù, Còler, Cològn, Colgiàt, Cümü Nöf, Còrna, Cornalba, Curt Nöa, Còsta Imagna, Còsta Ulpì, Costamesàt, Còsta Serina, Cóv, Credér, Cüs, Dàlmen, Doséna, Énden, Entràdech, Fara Gera d'Ada, Fara de Söla, Filàch, Fì, Fiorà, Fontanèla, Fonté, Fòpol, Forèst, Furnööf, Füipià, Gandelì, Gandì, Gandòss, Gaerina, Gagianiga, Ghisalba, Gorlàgh, Górel, Góren, Grasòbe, Gróm, Grù, Grömèl, Fundra, Iss, Lai, Léf, Lèna, Leàt, Locadèl, Lùer, Lürà, Lössàna, Madù, Martinènch, Medulàch, Mezóld, Misà, Mòi, Monestaröl, Montèl, Morèngh, Mürnìgh, Musanega, Mós, Nèmber, Ólmo, Ultra 'l Còl, Oltressènda Ólta, Onéda, Lanùr, Oeuri, Örniga, Pagassà, Palösch, Par, Parsànega, Pedrèngh, Pèa, Piànech, Piér, Piasa Brembana, Piasatur, Piassöl, Pognà, Nòsa, Poltranga, Puntiröl, Pradalónga, Predùr, Prémol, Prezès, Pümenèngh, Ranga, Ranzanìch, Rìa de Sólt, Rógn, Romà, Roncobèl, Róncola, Röda, Ruèta, San Gioàn Biànch, San Pól d'Àrgon, San Pelegrì, Sant Imbù, Santa Brìgida, Sàrnech, Scans, Scülpér, Sedrina, Selvì, Seriat, Serina, Sólt, Sólsa, Songaàs, Surìsel, Sóta 'l Mut, Sùer, Spinù, Spirà, Stezà, Stròsa, Süìs, Taècc, Taèrnola, Telgàt, Téren, Tur Buldù, Tur Palaisina, Tur de Ròer, Trescùr Balneàre, Treì, Treviöl, Übiàl Clanèss, Örgnà, Valbundiù, Albrèmb, Valgòi, Aléf, Alnigra, Altòrta, Vedeséta, Verdelì, Verdèl, Èrfa, Idànga, Vigà, Ìgol, Éla d'Ada, Éla d'Almé, Éla d'Ògna, Éla de Sère, Ilónch, Vilminùr, Zandòbe, Sànga, Dógn, circondario di Bergamo e Torr de Bus.

Collegament

Galerìa urobica

	Pruvinz dela Lumbardìa
Bergum \| Bressa \| Com \| Cremuna \| Lech \| Lod \| Mantua \| Milan \| Munscia e Brianza \| Pavia \| Sundri \| Vares