Carbuidraa

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

I Carbuidraa (o sacarid o glücid) a hinn la class de biumulecul püssee abundanta intra i quater class principaj. I gh'hann impurtant röl in di rop che viven, cume el mügiaa sü e traspurtà in gir l'energia (per esempi 'me amid o glicogen) o'l fa di cumpunent strütüraj (la celulusa di piant e la chitina in di besti). I carbuidraa e i sò derivaa a hinn anca un röl in di prucess del sistema imünitari, in de la fertilizaziun, in de la patogenesi e in de la coagülaziun del sanch.

La latosa a l'è un disacarid che la se tröa in del lacc. A l'è fada d'una mulecula de D-galatosa e una mulecula de D-glücosa ligaa cun un ligam glicudisigh β-1-4

I carbuidraa a hinn cumpost urganigh semplis: a hinn aldeid o chetun cunt un bel poo de grüp idrossiligh, de solet vün per atum de carboni che'l fa minga part del grüp aldeidigh o chetonigh. I carbuidraa de bas a hinn i monosacarid 'mè la glücosa, la galatosa e la frütosa. La furmula de bas d'un monosacarid senza mudifigaziun a l'è(C·H₂O)_n, induè che "n" a l'è 3 o püssee. A bun cünt, gh'è di carbuidraa che gh'hann minga quela furmula chì, mè l'acid uronigh.

I monosacarid se poden ligà intra de lur per furmà i polisacarid (o oligosacarid se hinn poch) che hinn di pulimer. Un frach de carbuidraa gh'hann dent vün o püssee ünità de monosacarid cun vün o püssee grüp müdaa o destacaa via.