Crocus albiflorus

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

El Crocus albiflorus Kit., 1814 l'è 'na piànta erbàcea de la famìa delle Iridaceae, fàcil de troà 'ndèle zòne alpìne e tìpica per la sò fiuridüra a la fì de l'envéren.

Crocus albiflorus Kit.
Fiùr de Crocus albiflorus
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae Division: Magnoliophyta Clas: Liliopsida Ùrden: Asparagales Famìa: Iridaceae Sota-famìa: Crocoideae Stìrpa: Croceae Zèner: Crocus Spéce: C. albiflorus
Nomm binomial
Crocus albiflorus Kit., 1814

Descrisiù

El portamènt
Località : Valmorel, Limana (BL), 800 m s.l.m. - 5/4/2008

L'altèsa de la piànta la vària dei 5 ai 15 ghèi. La fùrma biològica l'è de geòfita bulbùza (G bulb), cioè i è piànte erbàcee perèni che pórta le gème en puzisiù soterànea. Quan che la stagiù l'è mìa adatàda le g'ha mìa órghegn aèrei e i böcc i se tróa 'ndèn órghen che stà sotatèra e che 'l se ciàma bùlbo.

Raìs

Le raìs i è fascicolàde e le part a la bàze del bùlbo.

Gamp

• Pàrt ipogèa: la part sotatèra del gamp l'è 'n bùlbo de fùrma rotónda o 'n bris schisàda ai pòli, condèle tòneghe fibrùze; endèla part piö àlta le fìbre i è sitìle (0,1 mm) e le fùrma cóme 'na rét.
• Part epigèa: la part che ànsa sö del teré l'è 'n scàpo cürt cürt o adiritüra quàze inezistènt, de fùrma cilìndrica che 'l pórta diretamènte 'l fiùr.

Fòie

Gh'è apéna dèle fòie lónghe che part de la bàze e che vé fò diretamènte del bùlbo che stà sotatèra; le pöl véser dò o trè; le g'ha fùrma lineàr-laminàda ma sitìla condèna strìscia piö ciàra 'n mès che cór longitudinàl (l'è 'na scanaladüra); la bànda 'nsìma l'è culuràda de vért scür, chèla de sóta la tìra al biànch; l'òrlo l'è apéna apéna riultàt endré, envéce le parcc terminài le se piéga 'n zó. Dimensiù de le fòie: larghèsa 2 – 4 mm; longhèsa: compàgn dei fiùr.

Enfiurescènsa

La 'nfiurescènsa l'è furmàda de 'n fiùr sul (de rar du), i è mìa prufumàcc e i è 'nciurciàcc sö 'ndèna spàta membranùza. La fùrma l'è chèla de 'n tübo drit e lóch che 'ndèla part terminàl el se dèrf con 6 segmèncc (tépali).

Fiùr

Pàrcc intèrne del fiùr
Località : Gàle, grùpo del Gölem (BS), 1600 m s.l.m. - màgio 2005

Fiùr biànch e viòla
Località : Gàle, grùpo del Gölem (BS), 1600 m s.l.m. - màgio 2005

Fiùr viòla
Località : Valmorel, Limana (BL), 800 m s.l.m. - 5/4/2008

Fiùr bianch
Località : Valmorel, Limana (BL), 800 m s.l.m. - 5/4/2008

La strütüra del fiùr l'è chèla tìpica de le monocotilédone: en peregóne con tré tépali dópe de tìpo curulì e de culùr de sòlet biànch (o viòla). I è fiùr ermafrudìcc, atinomòrf, tetracìclich (con 4 vertezèi: du vertezèi del peregóne + androcèo + ginecèo) e trìmeri (i vertezèi i è furmàcc de tré parcc). La longhèsa del fiùr l'è tra i 13 e i 35 mm.

Fröcc

El fröt l'è 'na càpsula loculicìda bislónga furmàda de tre vàlve (càpsula triloculàr). La somésa che gh'è dét endèl fröt l'è nömerùza e de fùrma globulàr. La somésa la vé a madürà 'ndèi més de màgio o zögn.

Fitosociologìa

Del pónt de vìsta fitosociològich el Crocus albiflorus el fa part de la comunità vegetàl: :

Formasiù : comunità de le macro- e megafòrbie terèstri

Clas : Molinio-Arrhenatheretea

Urden : Arrhenatheretalia elatioris

Aleànsa : Triseto-Polygonion

Sinònim botànich

• Crocus appendiculatus A. Kerner ex Maw (1878)
• Crocus coeruleus Weston (1771)
• Crocus heuffelianus Herbert (1847) subsp. albiflorus (Kit.) Nyman (1882)
• Crocus pygmaeus Lojac. (1909)
• Crocus vernus Auct. non Hill.
• Crocus vernus (L.) Hill. subsp. albiflorus (Kit.) Asch. & Graebn.
• Crocus vernus (L.) Hill. Subsp. parviflorus Neilr.
• Crocus vilmae Fiala

Galerìa fotogràfica

• 
  Località : Valmorel, Limana (BL), 800 m s.l.m. - 5/4/2008
• 
  Località : Pian di Coltura, Lentiai (BL), 800 m s.l.m. - 13/03/2007
• 
  Località : Pian di Coltura, Lentiai (BL), 800 m s.l.m. - 13/03/2007

Bibliografìa

• Maria Teresa della Beffa, Fiori di campo , Novara, Istituto Geografico De Agostini, 2002 .
• Maria Teresa della Beffa, Fiori di montagna , Novara, Istituto Geografico De Agostini, 2001 .
• Giacomo Nicolini, Enciclopedia Botanica Motta. Prim volüm, Milano, Federico Motta Editore, 1960. pag. 773
• Sandro Pignatti, Flora d'Italia. Volume terzo, Bologna, Edagricole, 1982. pag. 421 ISBN 8850624492
• AA.VV., Flora Alpina. Segónt volüm, Bologna, Zanichelli, 2004. pag. 1092
• Alfio Musmarra, Dizionario di botanica, Bologna, Edagricole,