Nümar 0

Quest articol chi l'è scrivuu in Koiné occidentala.

Nümar natüraal

0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | >> 0 | 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 60 | 70 | 80 | 90 | >>

Ul zeru al è taant un nümar cuma un nümeraal, ch'al permett da quantifegá la misüra dal cungjuunt vöj. Un cungjuunt vöj al gh'a zeru elemeent.

Sa'l simbuliza cun 0.

Al esiist una certa descüssiú sura si ul zeru al è u mia un nümar natüraal. Chí a cunsideremm che ul zeru al è ul primm nümar natüraal, precedeent ul nümar 1.

Prupietaa dal zeru

A cuntinuazziú sa i descriif vargüne de le prupietaa bàsiche dal nümar zeru, vàlide par nümar natüraal, nümar reaal e nümar cumpless.

• In la suma, ul zeru al è l'elemeent néutar, i.e. qual-sa-vöör nümar x sumaa cun 0 al turna a dá x: x + 0 = x e 0 + x = x;
• Intal prudüit, qual-sa-vöör nümar uperaa cun 0 al dá 0: x × 0 = 0 i 0 × x = 0;
• In la divisiú, zeru dividüü par qual-sa-vöör nümar al dà 0: 0 / x = 0, par qual-sa-vöör nümar x difereent da 0; al cuntrari, x / 0 al è indefinii, par che ul 0 al gh'a mia inveers nültiplicatiif;
• Qual-sa-vöör nümar elevaa a 0 al dà 1: x⁰ = 1, ecett cura x = 0, che ul resültaa al è indefinii.

Int un grupp aditiif, l'elemeent néutar s'al nomena zeru. In geumetría la dimensiú d'un puunt a l'è zeru.

Stòria dal zeru

L'üüs dal zeru cuma nümar in matemàtica al è relativameent tardée, al sécul IX a l'Índia. A l'índia i duvrava un còdas da 9 nümar. Cada nümar s'al simbulizava par un ceert nümar d'àngul. Inscí ul 1 al gh'eva un àngul, ul 2 düü àngul,...Par representá ul vöj s'uptava par un símbul senza àngul. Da chí la nass la figüra rundida che al dí d'incöö a semm anmò drée a druvá.

Ul sistema da nümerazziú hindú al riva a ucideent paj àrab. A ucideent, ul zeru al permett da desvilüpá i sisteem nümeraal basaa sü la pusiziú. I sisteem pusizziunaal, in cuntrapusizziú aj sisteem nümeraal aditiif, cuma i nümar rumà, i gh'eva l'avantagg da facilitá un bell puu d'uperazziú. Però, par simbulizá una pusizziú vöja i gh'eva da druvá un spazzi vöj, vargott ch'al prudüsseva dificültaa da letüra e malintendüü. Cheest prublema s'al resòolf cura ch'al zeru al rempiazza ul spaazi vöj. Adess ul nümeraal u scifra zeru sa'l dövra in la plüpaart di sisteem nümeraal.