Quisa
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
La Quisa (per erùr italianizàt en il Quisa) l'è ü pìcol fiöm che l' nass ai pé del Cat Ólt per negà 'n del Brèmp a Put San Péder. Per la precisiù la nass ai Fontanù de la Petós a 304 méter söl lièl del mar in del Cümü de Poltranga. L'aqua l'è amò chèla de la Mórla come la descovrìt ol brào geologh e stüdiùs Rocco Zambelli 'n dèl 1966. Prima del cimitéro de Sürisèl töte i sürtìde che i é zó de la Al Baderèm i và sóta tèra e i rinàss a matìna per fà la Mórla e a sìra la Quìsa.
| Sbocadura | Brèmb  |
|---|---|
| Conca idrogràfega | conca del Po |
| Stàt | Itàlia |
| Coordenade geografeghe | 45°44′25″N 9°39′32″E, 45°41′20″N 9°35′18″E |
La Quisa la ciapa söbet l'aqua de la Rigla che la é zó da la àl Porcarèsa e la passa sóta la strada 470 per sfiorà ü mülì 'n pensiù. In chèsto prim tòch de strada i l'à seràda tra du mür de cimènt. Dopo, bèla còmoda e paciusa, la cambia diressiù (in vèrs sira) e la ciapa i aque che é zó di Còi de Bèrghem e del Mut de Bré a mansina; del Bondài, del Rigòs e del Rì a drécia. La bagna i tère di Cümü de Sürisel, Almé, Bré - che dal 1928 l'è piö Cümü - Paladina, Osanésga, Scà (pó a Osanésga l'è piö Cümü de quando insèma a Scà i l'à ciama Valbrèmp), Móss e Put. De Paladina 'n zó la cambia diresiù amò e la a a sud. A Móss quando l'è quase 'n söcia, in de la zòna del Bersài, la tróa la strada per 'ndà 'ndel Brèmp. Quase sèmper però la rìa a Put.
Fina a Scà nigü l' se regórda de ìla ésta söcia. Per chèsto e per ol fato che la à da 304 m, quando la nass, a 207 m quando, dopo 10 Km, la se böta 'n del Brèmp sóta la Meréna spöl mia dì che l'è ü torènt. Difati "torrens" in latì a l'vülìa dì impetüùs: cioè quase sèmper sèch e raramét 'n piéna e minaciùs. E suertöt ol gran stüdiùs (geografo) Giuseppe Nangeroni a l' sostegnìa che ü torènt a l gh'avrèss de ìga öna pendènsa magiura del 12,5 % óter a èss spèss a sèch: 97 méter de dislièl dividìt pèr 10.000 méter al risülta öna pendènsa del 1 %.