Araa

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

L' araa, cognossuu anca 'me raa, aradell, arader (cont i variant aradro, aradra, arator e arater), quadria, piò, (o plò, piov), pertegaa o sciloria, sloria (quell araa cont domà vuna de oregg inscambi de duu), l'è on arnes doperaa in de l'agricoltura in del smoeuv la terra e pareggiàlla per la somna.
In di temp antigh, prima che 'l fudess staa inventaa, se doperava on picch traa innanz de boeu o de omen.
El serviss per quattà sgiò la terra giamò doperada in de la stagion passada, per soffegà la gremegna e preparà la terra per la noeuva somna.
El termen piò a l'è doperaa anca 'me unidaa de mesura.

On araa tiraa de cavai

	«Töcc i dé, apò 'ncö, gh'è sparìt trènta piò: nüsü ché se n'encórs, ma trènta piò encö i gh'è piö.»
	(Piergiorgio Cinelli e Dellino Farmer, Trènta piò, 2012.)

	«L'araa o gh'ha la ponta de ferr, la zappa la ghe l'ha d'argent, la vanga o ghe l'ha d'or.»
	(Proverbi tesines.)

El nomm

El nomm araa e i derivaa (aradell ecc.) l'è compagn de l'ispagnoeu e portoghes arado, del catalan arada e de l'italian antigh arato, e 'l vegn del latin arātrum (compagn del grech árotron e del galles aradr e 'l nors antigh arðr).
La parolla piò (doperada soratutt in de la Lombardia oriental, ma anca in d'on quai cantonin del Tesin, in del Mantovan, in Emilia e in del Trentin cont ona quai variant fonetega, compagn de plò) invceci l'è de origen germanega: la vegnariss del germanegh *PLOG(O), del qual vegnen foeura el todesch antigh pfluoh e l'ingles antigh plog, ploh . In di lengov modern l'è compagn del todesch pflug, de l'ingles plow o plough, del danes plov, islandes plógur, lussemburghes plou, bass todesch ploog, olandes ploeg, norveges e svedes plog, scots pleuch. El medemm termen germanegh l'è poeu rivaa in di lengov slav (ma anca al romen) plug, pług o pluh, in del lituan plūgas e, travers i idioma retegh e alpin, fignanca al Latin medieval plovus, ploum o plovum.
El termen sciloria l'è compagn del piemontes slòira, che forsi el ven giò del francon sikiloria, che 'l voeur dì "folsc".
El nomm quadria l'è doperaa a Bormi e a Pos'ciav e 'l vegn giò del latin quadriga, che 'l voeur dì anca "araa". L'è compagn del ladin cadria, che 'l gh'ha semper l'istess significaa.
Infin, arater, doperaa in del lodesan, l'è on italianismo (cf. it. aratro).
Anca el termen piò 'me unidaa de mesura l'è de origen germanega: el plog, o ploh l'era 'l tocch de terra ch'on giov de boeu 'l feva cunt de arà in d'on dì.

I part de l'araa

L'araa l'è faa su de vari part:

• El timon (o timonscina)
• El burett (o gambin, gambiroeu, stomegh):
• El dental
• El manegh (o streva, manett):
• L'oreggia
• El colter (o coltra, cortella o cortell de l'araa, contell, tajador)