Carl d'Asburgh (1771-1847)
El Carl Luis Gioann Giusepp Lorenz d'Asburgh-Lorena, cognossuu anca come Arciduca Carl ò anca come Carl d'Austria-Teschen (Karl Ludwig Johann Joseph Laurentius von Habsbsurg-Lothringen in Todesch; Karol Jan Józef Ludwik Habsburg in Polacch; Firenz, 5 settember 1771 - Vienna, 30 april 1847) a l'è staa arciduca d'Austria e duca de Teschen.
La vita e la carrera militar
ModifegaEl Carl a l'era el terz fioeu del granduca de Toscana Peder Leopold I d'Asburgh (poeu imperador cont el nòmm de Leopold II) e fradell de on alter imperador, el Francesch II (poeu imperador d'Austria cont el nòmm de Francesch I). Vist che donca che l'era minga el primm nassuu e vist che 'l gh'aveva di crisi epilettich, a l'era staa destinaa a la carrera ecclesiastica, ma luu el s'è semper interessaa puttòst aj art militar. Quand i sò genitor hinn mòrt, l'è staa adottaa de la soa zia Maria Cristina, che l'era sposada a l'Albert de Sassònia-Teschen. La còppia la gh'aveva minga fioeuj, donca el Carl a l'è diventaa l'erede d'on patrimòni immens. E l'è staa donca inscì che el Ducaa de Teschen l'è passaa sòtta el governo di Asburgh (a partì del 1822).
Come general, l'ha participaa a on grand numer de battali de l'epoca napoleònica.
El 18 marz 1793 l'ha combattuu in de la Battaglia de Neerwinden, e l'è staa battuu del frances Moureau a Ettlingen el 10 magg e a Radstadt el 14 luj.
In di agn 1793/1794 l'è staa governador general di Paes Bass Austriach e tra 'l 1796 e 'l 1800 l'è staa el comandant in capp di trupp in Germania, Svizzera e in del Nòrditalia.
El 19 settember 1796 l'ha sconfiggiuu ad Altenkirken e general frances Jean-Baptiste Jourdan e 'l l'ha costringiuu a 'ndà a òvest del Reno.
Tra 'l 1801 e 'l 1809 l'ha presieduu el Consili Aulich: con questa carega, l'ha contribuii minga pòcch a la reforma de l'esercit austriach (con la nassida de la leva inscambi de servizzi militar de mestee, per esempi). Subit dòpo de la Battaglia de Austerlitz (1805) a l'è staa nomenaa Generalissim del fradell Francesch II. Ma anca con quell titol chì l'è minga riessii a convincc l'imperador a fà minga la Guerra de la Quinta Coalizion (el ritegniva, de fatt, che l'Austria la fuss minga assee fòrta per combatt Napoleon). A bon cunt, l'ha sconfiggiuu Napoleon a Aspern, ma l'è staa a soa voeulta battuu in de la Battaglia de Wagram (5 e 6 luj 1809). Anca se l'era riessii a ottegnì la Pas de Znaim el sò fradell imperador l'ha deciduu de toeugh via el comand el 18 luj.
El matrimòni
ModifegaEl Carl el s'è retiraa a vita privada in del castell de Weilburg. Chì, dòpo el Congress de Vienna, l'ha sposaa la principessa protestanta Enrichetta de Nassau-Weilburg (17 settember 1815). Anca s'eren de dò religion different, el matrimòni a l'è staa felis e gh'hann avuu sett bagaj:
- Maria Teresa Isabella (1816-1867), segonda miee del Ferdinand II de Borbon, re de Sicilia
- Albert Federich Rodolf (1817-1895), duca de Teschen e general, famos per avè vingiuu a Custòza in del 1866 contra i Italian
- Carl Ferdinand (1818-1874), general
- Federich Ferdinand Leopold (1821-1847)
- Rodolf Franch (1822)
- Maria Carolina (1825-1915)
- Ghielm (1827-1895), Grand Maester de l'Ordin Teutònich.
El Carl in del 1815 l'è diventaa governador de la fortezza de Magonza. La soa miee l'è mòrta a Scharlach el 29 dicember del 1829 a domà 32 agn. L'Arciduca l'ha segutada in del 1847.
A l'è consideraa vun di mejor autor de litteratura militar del XIX secol. Tra 'l 1801 e 'l 1804 a l'è staa Grand Maester de l'Ordin Teutònich.
Bibliografia
Modifega- David G. Chandler, Le Campagne di Napoleone, Milano, R.C.S. Libri S.p.A., 1998, ISBN 88-17-11577-0