Indes total di totaj

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

L’ìndes totàl di totàj (TT), a l’è vun infra i indes tèrmidinamich e ‘l servìss de valutà la stabilità atmosferega. El fornìss ona indicazion su la probabilità ch’a s’ingeneren di temporaj e su la possibilitàa che ghe sìen anca di fenòmen violent ch’je compagnen (compagn de tempèsta, rebùff discendent e pioeuva torrenzial). L’indes el voeur mètt insèma l’effètt del gradient de temperadura e quèll del gradient de umidità in del strat de la troposfera infra i dò altèzz che i sò pression atmosferegh hinn 850 Hpa e 500 Hpa. Quèst el doarìss dann on’idea de l’instabilità e de la presenza de assée de vapor de acqua de formà i nivol. L’avantàgg de quèll’indes chì a l’è che ‘l dopra direttament i dati rilevàa cont i radio-sondagg o quèj di modèj de prevision numerica senza ‘vègh besògn de calcolà prima la temperadura potenzial come per l'indes de sollevament.

Definizion

Quèll indes chì a l’è de fàtt la sòma de dò indes distint, el totàl verticàl (VT – de la lengua inglesa Vertical Total) e ‘l totàl traversàl (CT – de la lengua inglesa Cross Total). El totàl verticàl el rappresenta el profìl vertical de la temperadura, inveci el total trasversal el ne dà ona immagin del profìl de umidità.

Chèsta chì a l’è l’equazion de calcolà l’indes total di totaj

$VT=T_{850}-T_{500}$

$CT=T_{d_{850}}-T_{500}$

$TT=VT+CT=T_{850}+T_{d_{850}}-2(T_{500})$

indoe :

$T_{d_{850}}$ = pont de rosada a l’altèzza a la pression de 850hPa.

$T_{850}$ = temperadura a 850 hPa

$T_{500}$ = temperadura a 500 hPa

Interpretazion

Se a se definissen innanz de tutt i tipi de temporaj:

• Temporaj legger : quèj con di ventàd inferior de 35 noeud e grann de tempesta pussée piscinìtt 13 mm de diametro ;
• Temporaj moderàa: quèj con di ventàd infra 35 e 50 noeud e grann de tempèsta infra 13 e 25 mm de diametro;
• Temporaj violent : quèj con di ventàd superior de 50 noeud, grann de tempèsta de pussée de 25 mm e di vent che destrùggen.

L'interpretazion de l'indes TT a l’è quèsta chì ·  :

Indes TT	Temporaj
< 40	Nissun temporal
40 - 43	Bass ris’c de temporaj
44 - 45	On quaj temporal debol
46 - 47	On quaj temporal moderàa, temporaj debol spars
48 - 49	Temporaj violent isolàa, temporaj moderàa spars
50 - 57	On quaj temporaj violent, tromb d’aria isolàa.
58 - 59	On quaj temporal violent con tromb d’aria
> 59	Temporaj violent spars, tromb d’aria

Robert C. Miller (1972) l’ha fàa on studi approfondìi de l’indes TT e di sò dò component. I risultà che l’ha ottegnùu hinn riassùnt chìchiscì ma l’è possibil che ghe sia ona sora-interpretazion di informazion fornìd de l’indes.

Prevision	Total Trasversàl	Totàl verticàl	Totàl di totàj
temporaj leggér de isolàa o comunque minga tròpp	18 - 19	< 26	44
temporaj leggér spars e ‘n quajvun moderàa	20 - 21	26	46
temporaj leggér spars, on quajvun moderàa e quajvun violent isolàa	22 - 23	26	48
temporaj moderàa spars, on quajvun violent e di tromb d’aria isolàa.	24 - 25	26	50
temporaj moderàa de spars a spantegàa, di temporaj violent e ona quaj tromba d’aria.	26 - 29	26 - 29	52 - 58
tanti temporaj moderàa, temporaj violent spars e tromb d’aria	> 30	30 e pussèe	60

Gh’è tuttamanch de regordà che qualsessìa indes deperlù l’è nò assée de prevedè i temporaj, de già che per el svilupp de on temporal la serviss ona spinta iniziàl, o ben l’aria la gh’ha de vèss rusada a levà su per ona quaj reson che la pò vèss:

• frontal, o ben se ‘l riva on front frècc;
• orografica, o ben se l’aria l’è rusada a’nda su quand che el vent l’incontra ona cadèna motagnosa
• per fòrt riscaldament, o ben se l’aria scaldada la ven pussé calda de quella intorna e la va su.

Utilizzazion

Quèll’indes chì a l’è stàa doprà in manera divèrsa in divèrsi region; quaivun l’hà doprà l’indes complètt , quajvun domà ona soa part. L’ìndes TT a l’è stàa progettàa de prevedè la freguenza di temporaj e minga la soa fòrza. Ancaben el sia assée capàzz cont i mass d’aria polar e tropicàl el tend a vèss pòch rappresentatìv in di atmofér pussée frègg.

I valor de TT hinn pussée grand quand che la differenza de temperadua intra 850 et 500 hPa al’è granda e gh’è ona massa d’aria molto ùmeda ai livèj de bass ma el ne pò dà di informazion sbagliàd quand che vun di du fattor a l’è esageràa. Per esempi, despèss l'indes l’insegna el ris’c de temporaj ind i mass d’aria artich estremament stabil ma sàtur. Donca a se gh’hà semper de doprà i radio-sondagg per ‘vègh pussée de detali dòpo vègh doprà el TT ‘me indicador de la convezion possìbil.

El TT l'è bon de vèss aplicàa soratùtt in situazion de temporal pre-frontaj oppur de gott frègg in quòta.