Lecch

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Lecch (Lecco in italiàn, Leucum in latìn; Leck in tudesch) l'è ona città italiana de 47 999 abitant (dato del Desember 2015), cont ona süperfis de 45,9 km² e ona densità de 1 046 ab./km². L'è la capitàal de la Pruvincia cunt l'istess nomm.

Lecch Comun
(detai)
Lecch - Sœmeanza
Dats aministrativ
Stat	Itàlia
Rejon	Lombardia
Provinça	Provincia de Lecch
Politega
Sindeg	Mauro Gattinoni
Orgen lejislativ	Consili comunal
Territore
Coordinade	45°51′12.02″N 9°23′25.73″E
OSM	46229
Voltituden	216 m s.l.m
Superfix	45,14 km²
Abitants	46 871 ab. (1º genar 2023)
Densitaa	1038.35 ab./km²
Confin	Val d'Erv, Galbiaa, Garlaa, Vercüragh, Mandell, Malgraa, Murterun, Pescaa, Valmadrera, L'Abadia, Balabi e Brömà
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Prefiss	0341
Codex postal	23900
Sigla autom.	LC
Codex ISTAT	097042
Codex catastal	E507
Sant protetor	San Nicola de Bari
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Lecch - Localizazion
Sit istituzional

El sitt

Lecch la se tröva in de la part püssee a süd del ram del lach de Comm che'l gh'ha el sò istess nomm, in sü la spunda urientàal, in duvè dal lach vegn föra il fiüm Adda. Lecch l'è culegada a l'oltra spunda del fiüm da trìi punt: el Punt Kennedy o Punt Nöf (de la metà di ann Cinquanta del secul passaa), el Punt Azzone Visconti o Punt Vècc (el pussee vècc, che l'è del Mediuéf) e'l Punt Alessandro Manzoni o Terz Punt (inaugüràa in del 1985)
La cità l'è circundada da'n frach de muntagni: el San Martìn, el Düü Mann, el Melma, el Piz d'Erna, el Resegùn e'l Magnöden hin i pussee impurtant.
Lecch l'è traversada da trìi rial: el Gerenzùn, el Caldùn (per la gran part interàa), e'l Biùn.

I riùn

Lecch: Pasquee Mario Cermenati de nott.

El teritori del cumün de Lecch inscì cumè l'è al dì d'incö l'è stàa fàa sü tra'l 1923 e'l 1928, quand hann metüu insemm i teritori de vündes cumün: Lecch, Castèll, San Giuàn, Rancc, Laurca, Ulàa, Quàa, Germagnee, Belee, Magiànech e Ciüs.
Incö el cumün de Lecch l'è divìs in cinch circuscriziùn:

• 1. Center de Lecch e la vegia fraziùn de Pescarenech;
• 2. Castèll e Viàal Türàa;
• 3. San Giuàn, Laurca, Rancc, la vegia fraziùn de Bunascina e Ulàa;
• 4. Germagnee, Belee, la vegia fraziùn de Caleott e Quàa;
• 5. Magiànech e Ciüs.

La ministraziun

I sindegh

Per savenn pussee, varda l'articol Sindegh de Lecch.

Dumà i sindegh elegiüü direttament, per quej numenaa del Cunsili Cumünal varda la vus linkada.

• Giuseppe Pogliani (1993-1997, Liga Nord)
• Lorenzo Bodega (1997-2006, Liga Nord)
• Antonella Faggi (2006-2009, Liga Nord)
• Sante Frantellizzi (2009-2019, Commissari Prefettizi)
• Virginio Brivio (2010-, Partii Democrategh)

L'ecunumia

L'ecunumia de la cità de Lecch la se basa amò incö sül setùr de la siderurgia, anca se i vecc fabrich pussee famùs (Fiocchi, Badoni e Caleotto) sun sparidi u ridimensiunàa de bun, cumè anca la Leuci (fabrica de lampadini), la Riello (fabrica de caldai) e l'Icam (fabrica de ciculàt, che nel gir de pöch ann la narà a Ursenich, in Pruvincia de Comm).
In di ültim ann s'è svilupàa'l turism, atiràa dai (pöch) spiagi del lach, dai muntagni d'inturn e dai Sit manzuniàn, val a dì i sit in duvè il Manzoni l'ha ambientàa el sò rumanz pussee famùs, I Promessi Sposi.

I munument

La Basilica de San Nicolò (el Domm de Lecch) de nocc.

I munument pussee impurtant hin:

• el Domm de San Nicolò (Sagràa Basilica, a Lecch center), gesa in stil neoclassich fàa sü a la fin del XIX secul; el sò campanil, vôlt 96 meter, l'è ün di pussee grand d'Italia;
• la Tur Viscuntea (Piazza XX Settembre, a Lecch center), in duvè ghè el Musee di armi;
• el Teater de la Società (Piazza Garibaldi, a Lecch center), in stil neoclassich;
• ün pezz di vecc mura se pörun vedè in via Volta, visìn a la staziùn;
• el Palazz Belgioioso (Curs Matteotti, a Castèll), in duvè che gh'hin i Musee civich de Lecch e'l Planetari;
• la Vila Manzoni (Largh Caleòtt), in duvè el scritùr Alessandro Manzoni el viveva d'estaa quand l'era piscinìn;
• i Sit manzuniàn: la casa de Lucia (a Ulàa e ad Aquàa), la casa de Renz (ad Aquàa), el "palazzott" de Don Rodrigo, la gesa de Don Abundi (ad Aquàa), la capelina in duvè Don Abundi l'ha incuntràa i Bràaf (ad Aquàa), el cunvent de Fra' Cristofur (a Pescarenech) e'l vecc sit in duvè el Biùn nava dent al fiüm Adda (il curs del rial l'è stàa dopu deviàa), in duvè Lucia l'aveva ciapàa la barca per scapà a Munscia.

Città ingemelaa

• Igualada, Spagna
• Mâcon, Francia
• Mytišči, Rüssia
• Overijse, Belgi
• Szombathely, Ungheria

Persunagg famùs

I persunagg pussee famùs ligàa in üna quaj manera a Lecch hin:

• Alessandro Manzoni (Milan 1785-1873), scritùr;
• Antonio Stoppani (Lecch 1824-Milan 1891), pret e studiùs di sass;
• Riccardo Cassin (San Vit al Tajament 1909), alpinista;
• Carl Mauri (Lecch 1930-1982), alpinista;
• Nino Castelnuovo (Lecch 1936), atùr, che l'ha fàa il röl del Renz in del film per la televisiùn "I Promessi Sposi" in del 1968;
• Roberto Castelli (Lecch 1946), Minister de la Giustizia dal 2001 al 2006, Viceminister per i straat (infrastrutture) del 2008 al 2011;
• Roberto Formigoni (Lecch 1947), President de la Regiùn Lumbardia dal 1995 al 2013;
• Antonio Rossi (Lecch 1968), spurtif de la canoa, che l'ha ciapàa trìi volt la Medaja de or a i Ulimpiadi (düu ad Atlanta in del 1996, vüna a Sydney in del 2000) e trìi volt anca ai Campiunàa del Mund (a Duisburg in del 1995, a Dartmouth in del 1997 ed a Szeged in del 1998), Asesur pruvincial del Sport del 2009 sota l'aministraziun del Daniele Nava.