2011

ÒCIO: chèla pàgina ché l'è scrìcia 'n piö manére de Lumbàrt

ATENZIUN: quela pagina chì l'è scrita in püssee d'una variant del Lumbard.

Ol 2011 l'è l'àn internasiunàl di Forèste.

Gh'è söcedìt

Zenér

• 1 de Zenér - In Egìto, in de la sità de Alesàndria d'Egìto, ü terorìsta islàmech l' se fà saltà 'n aria fò da öna céza cristiano copta e i mör 22 cristià.
  • La Dilma Roussef la diènta la prìma dòna a èss Presidènt del Brazìl.
  • L'Estònia la ciàpa l'èuro cóme monéda.
• 8 de Zenér (e i dé dòpo) - In del Maghreb (suratöt in Tünizìa) le riólte per i près del pà le pórta a scùnter tra la pulisìa e i manifestàncc, che i ègn cupàcc de la repressiù del goèrno.
  • A Tucson, in Arizòna, el malàt de có Jared Lee Loughner 'l spàra a ü 'ncùnter polìtech e 'l màsa sés persóne e 'l ferìs la depütàda democràtega Gabrielle Giffords.
• 9 de Zenér - In del Süd Südan l' se té 'l referèndum per l'indipendènsa; ol süd del Südan che l'è cristià e animìsta l' völ destacàs dal nòrt del paìs che l'è islàmech.
• 13 de Zenér - La Consülta la bòcia parsialmènt la lége söl legìtim impedimènt, che la garantìa ai quàter càreghe piö ólte del Stàt (en ùrden: el presidènt de la Repüblega, del Senàt, de la Càmera dei Depütàcc e del Cunsìli) de 'ndà mìa a procès dürànta el mandàto per rezù de laùr.
  • El prezidènt de la Tünizìa Ben Alì l'ùrdena a la pulisìa de desmèt de sparà cóntra i manifestàncc.
• 14 de Genàr - El Ben Alì el scàpa de la Tünisìa e 'l va in Aràbia Saudìta. Al sò pòst l'è numinaa presidént pruvisòri el Fouad Mezabaâ, ménter el prìm minìster Mohamed Ghannouchi el renöa 'l sò mandàt.
  • El dì dòpu la nutìsia de la senténsa de la Curt Custitüsiunàl, el vén föra che 'l presidént del Cunsìli italiàn Silvio Berlusconi l'è indagaa per prustitüsiùn minurìl e cuncüssiùn. La vicénda la fa vegnì a la lüs un scàndel sessüàl che 'l rìs'cia de mèt in crìsi l'uperaa del guèrnu. Insèma a lü in indagaa el giurnalìsta Emilio Fede, el manager Lele Mora e 'na cunsijéra regiunàl de la Lumbardìa, Nicole Minetti.
• 21 de Genàr - In Albanìa, dürànta 'na manifestasiùn de l'upusisiùn cùntra 'l presidént 'n de la capitàl Tiràna, la pulisìa la spàra e la cùpa trè persòn. L'Üniùn Urupéa la gh'ha paüra che la riòlta la divénta 'na guèra civìl.
• 24 de Genàr - A Mùsca un kamikaze 'l se fà saltà in aria in d'un areupòrt e 'l cùpa almén 35 persònn.
• 25 de Genàr - Al Càiru, Egìt, scùnter tra la pulisìa e i manifestànt che vören mandà vìa el presidént Hosni Mubarak, che l'è al guèrnu del 1981. Dü dì dòpu el tùrna in Egìt el Mohamed el Baradei (giamò funziunari de l'AIEA), prunt a dientà 'l növ cap de l'upusiziun.
• 27 de Genàr - Ànca in del Yemen un frach de manifestànt van giò in piàssa a prutestà cùntra 'l presidént Ali Abdallah Saleh, che 'l guèrna del 1979 e che l'è dree a fà sü 'na légg in Parlamént cun la quàl el pudrìa vèss presidént a vìta.
• 30 de Sgenee - L'è staa liberaa 'l stüdent tudesch Haddid N., che l'era staa rapii de suldaa american el vot de Sgenee del 2011 e traa de scundun in de la nutoria presun de turtüra de Bagram, grassia al pressiun pulitega de la sua fameja e di stüdent de Franchfurt.

Fevrér

• 1 de Febràr e i dì dòpu - el presidént egisiàn Hosni Mubarak el dis in televisiùn che a setémber el se ricandidarà pü, e nànca el sò fiö. Ma i manifestànt vören che lü se 'n vàga vìa sübit, e inscì i scùnter in piàssa finìssen nò. Dés dì dòpu finalmént el scernìss de dàch i dimissiùn e lassà 'l pudér a l'esèrcit, che 'n 'sta sitüasiùn l'è staa el tràmite tra 'l pòpul e 'l guèrnu. L'esèrcit el prumèt che se faràn bén prèst di elesiùn lìber.
• 2 de Febràr - el presidént yemenìta Saleh, dòpu 'vè vist quàntu l'è grànda la prutèsta del sò pòpul, el dis in televisiùn che ai pròssim elesiùn lü l ghe sarà pü, e che dùnca 'l rinüncia 'nca a la lécc cun la quàl el vuréva slungà el sò mandàt a l'inifinii.
• 11 de Fevrér - Ol presidènt de l'Egìto dal 1981 Hosni Mubarak, dòpo dé e dé de protèste de piàsa l' s'è dimetìt. Ol presidènt pruizòre a l'è 'l Mohamed Hussein Tantawi, ol nömer ü de l'ezèrcito.
• 12 de Febràr - Dòpu 'na quài setemàna de càlma relatìva, ànca in Algerìa la gént la va in piàssa a prutestà, suratüt dòou 'vè savüü quèl che l'è sücèss in Egìt. In la capitàl Algéri, el presidént Abdelaziz Bouteflika l'ùrdina a la pulisìa de carigà i manifestànt, e inscì el sücét.
• 13 de Febràr - In Itàlia quàsi un miliùn de dòn (ma ànca 'n bèl puu de òmen) in 230 cità la va in piàssa a prutestà perchè pénsen che la cundòta del Presidént del Cunsìli Berlusconi la vàga cùntra a la dignità feminìl. Intratànt a Milàn el nass ufisialmént el nöf partii de céntru-dèstra Futuro e Libertà per l'Italia (FLI), guidaa del presidént de la Càmera Gianfranco Fini.
• 14 de Febràr - Dòpu la repressiùn de l'an prìma in séguit ai elesiùn presidensiài, in Iran la gént la tùrna a prutestà cùntra 'l guèrnu del Mahmud Ahmadinejad, incuragiàda de l'ésitu di dimustrasiùn in Egìt. A gh'è di disùrdin ànca in del Bahrain.
• 15 de Febràr - ure 22.23 - Al Festival de Sanrému per la prima vòlta in sessant'àn el cànta 'me cuncurént un artìsta che 'l cànta in Lumbàrt, el Davide Van de Sfroos cun la cansùn Yanez che l'è stacia tra i 12 cansù che i à pasàt la selesiù de la prima sira.
• 19 de Fevrér - Al Festival de Sanrému ol Davide Van de Sfroos in de la sira de la finàl l' rìa quàrt con la sò cansù Yanez.
• 20 de Fevrée - La senistra la veng ij elessiun a Hambürgh, despö 'vè perdüü in del 2008, per la prima völta in agn.
• 21 de Fevrér - Dal 1999 l'UNESCO l'à proclamàt ol 21 de Fevrér 'l International Mother Language Day, cioè 'l dé 'nternasiunàl di màder lèngue.
• 24 02|24 de febràr: el leader lìbich Muammar Gheddafi el respùnt ai prutèst pupulàr cul mandà l'esèrcit per i strat, e inscì mören sesmìla persòn a Trìpuli.
• 26 de Fevrér - In d'ü cap de Chignöl l' vé troàt per càzo 'l còrp de la Yara Gambirasio, sparìda de Brembàt de Sura la sìra del 26 de Noèmber del 2010.
• 27 de febràr: a Bengàsi i riultùs lìbich fan nass el Cumitaa Nasiunàl Pruisòri (CNT), ménter l'UNÜ el prepàra di sansiùn per la Lìbia.

Mars

• 2 de Mars: A Islamabad in Pakistan, i Talibà i cópa ol Shahbaz Bhatti, catòlech e Minìster Federàl per i Minorànse, perchè 'l sircàa de fà cambià la lège pakistana sö la blasfèmia.
• 11 de Mars: ü di piö fórcc teremòcc de la stòria 'l colpés ol Giapù e de lé a póch i còste söl Pacìfech i è 'nvestìde da ü maremòt o tsunami con di unde ólte 10 méter e piö che i se spùncia per chilòmeter e chilòmeter 'n de la tèra férma e i böta töt a l'aria tat de portà vià cà e palàs, àuto e bàrche e 'nfina öna quach tréni che se sà piö 'ndoe che i è finìcc. Per ol teremòt la é zó pò öna diga e gh'è di problémi in di centrài nüclear spécie a Fukushima.

• 17 de Mars: in Itàlia, in ucasiùn di 150 agn de la nassìda del Stat ünitàri e dumà per el 2011, l'è 'n dì de fèsta nasiunàl.

• 19 de Mars: in del dopomesdé aèrei francés i tàca a bombardà la Libia per fermà 'l Colonèl Ghedàfi che l' sarès drè a còpà fò la sò zèt, i ribèi ma ach i civili, e l'à mia rispetàt l'ùrden de l'ONU che 'l la 'nvidàa a fermà la guèra. De sira pò 'nglés e americà i se mèt dré a bombardà la Libia con i sò aèrei e co i mìsili sbaràcc da i naf de guèra che i gh'à 'n del Mediteràneo. L'operasiù militàr la se ciàma Odyssey Dawn, cioè "Odieséa a la dé", e la nas gràsie a la risolüsiù n° 1973 del ONU che la permèt de gulà sura 'l paìs e de bombardàl per fermà l'ezèrcito del Colonèl, che l'è dré a riconquistà i öltime sità finìde 'n di mà di ribèi, per creà öna "no fly zone", ma la permèt mia de sbarcà 'n Libia di soldàcc.

• 20 de Mars: pò di aèrei de guèra italià, danés, spagnöi e canadés i è 'mpegnàcc sö i céli de la Libia.

• 23 de Mars: la nìola radioatìa, egnìda fò da la centràl atòmega de Fukushima 'n Giapù, la rìa sö i céi de la Lumbardéa, dòpo i traersàt ol Pacìfech, l'Amerìca e 'l Atlàntech. Ol lièl de radioatività l'è però isé bas de dà mia pensér; intàt in de la centràl s'laùra amò per sircà de sbasà la temperadüra e la presiù di reatùr de la centràl che i è s-ciopàcc e i réscia de fóndes.

Avrìl

• 2 de Avrìl: 'l Hockey Club Asiàgo 'l bat ol Val Püsterìa 'n gara 6 e 'l vèns ol tèrs iscüdèt de la sò stòria, ol segónt de fìla; la série de la finàl la fenés 4 partìde énte a 2 per 'l Hockey Club Asiàgo.

• 11 de Avrìl:
  • a ü mis ezàt dal teremòt e maremòt in Giapù la centràl atòmega de Fukushima l'è mia gnamò turnàda sóta contròl, ànse s'pènsa de portà 'l lièl del perìcol e di dagn dal gràdo 6 al grado 7, chèl de Chernobyl, e 'ntùren a la centràl i rèsta evacuàcc töi chèi che i stàa de cà a méno de 20 Km da la centràl. Ol nömer di mórcc l'è riàt a 13.116, i dispèrs i è 14.377 e i sènsa cà 147.000.
  • in Üngherìa la vègn vutàda del Parlamént la növa custitüsiùn, vurüda del prim minìster Viktor Orbán.
• 11 de Avrìl: atentàt in de la stasiù de Oktyabrskaya de la métro de Minsk, i mórcc i è 7 i ferìcc 50.

• 14 de Avrìl: 'l vé rapìt da terorìsti salafiti e pò copàt a Gaza in Palestìna ol pacifista Vittorio Arrigoni de Bülciagh in pruìnsa de Lèch.

• 15 de Avrìl: 'l aministradùr delegàt de la Thyssenkrupp, ol Harald Espenhahn 'l vé condanàt per omicidio volontàre a 16 agn e mès de galéra per la strage de la Thyssen de Türì 'ndóe i è mórcc in del föch 7 operàre.
• 29 de aprìl: a Lùndra, in l'Abadìa de Westminster, el vén celebraa 'l matrimòni tra 'l prìncip Güjèlmu de Windsor e la sùa murùsa Catherine Middleton, a la presénsa de 1900 invitaa. L'avenimént l'è staa vist in televisiùn de düü miliàrt de persòn. Inùltra, per l'ucasiùn i düü spus in staa numinaa Düca de Cambridge.

Mas

• 1 de macc: beatificasiùn del pàpa Giuàn Pàul II.
• 2 de mas: ol presidènt americà Barack Obama, apéna pasàda la mèzanòcc, 'l và 'n televisiù per dì che in Pakistan i soldàcc americà i gh'è riàcc a troà e a copà fò 'l Osama bin Laden, zét in fèsta 'n de la nòcc in di stràde di Stacc Ünìcc.
• 2 de mas: ol A.C. Milan 'l fà 0 - 0 co la Roma e con dù giurnàde de antìcipo 'l vèns ol campiunàt italià; 'l rìa isé a 18 campiunàt enzìcc.
• 11 de mas: teremòt in Spàgna, la sità de Lorca 'n de la Murcia, 9 i mórcc.
• 18 de mas: ol Pòrto, alenàt da Villas Boas, 'l vèns la Europa League; 'n finàl l'à batìt o' Sporting Braga per 1 a 0.
• 25 de mas: ol coridùr de bici spagnöl Alberto Contador 'l vèns ol Giro 2011.
• 26 de macc: arestaa in Sèrbia dòpu agn e agn de latitànsa el Ratko Mladic, generàl sèrbu respunsàbil del massàcher de Srebrenica, in la guèra de Jüguslàvia. El sò arèst, sòta mandaa de la Curt de Giüstìsia de l'Aja, l'éra vün di pass che la Sèrbia la gh'avéva de fà per pudè pensà de dumandà de vegnì dént a l'Üniùn Ürupéa.
• 28 de mas: a Wembley 'l Barcelona 'l vèns per 3 a 1 la finàl de la Còpa di Campiù cóntra 'l Manchester United e 'l vèns isé la sò quàrta Còpa di Campiù.
• 29 de mas: ol coridùr de bìci Alberto Contador 'l vèns ol 94° Giro denàcc a Michele Scarponi e Vincenzo Nibali e 'l pórta a cà ach la màia rósa de la clasìfica a póncc, 'nsèma a la màia ròza; màia érda de la clasìfica di scaladùr al Stefano Garzelli e màia biànca per ol zuèn piö brào a Kreuziger Roman.
• 29 de mas: a 'l Olìmpech de Roma l'Inter l'à èns la finàl de Còpa Italia per 3 a 1 cóntra 'l Palèrmo.
• 30 de mas: al balotàgio per ol cümü de Milà ol Giuliano Pisapia 'l vèns col 55,1% cóntra la Letizia Moratti che la se fèrma al 44,9% e 'l diènta isé 'l sindech de Milà.

Zögn

• La va inàns la repressiùn in Sìria di prutèst cùntra el presidént Bashar al-Assad.
• 12 de giügn: per la prima völta dòpu 55 ann, el Nuàra el pàssa in Serie A.
• 12 e 13 de giügn: per la prima völta dòpu sédes an, se rìva al quorum in d'un referendum abrugatìf italiàn. I quàter referendum (düü sùra la privatizasiùn de l'àqua, vün sùra el svilüp de l'energìa nücliàr e l'ültim sùra el legìtim impedimént) véden una magiurànsa bèla grànda de SÌ per l'abrugasiùn (cìrca el 90-95%).
• 24 de zögn: ol Mario Draghi, goernadùr de la Banca D'Italia, l'è lüminàt goernadùr de la BCE, la Banca Centràl Eüropéa.
• 28 de giügn: l'Angelo Scola (giamò patriàrca de Venésia) el sücét al Dionigi Tettamanzi 'me nöf arcivèscuf de Milàn.

Löi

• 2 de lüj: matrimòni tra el prìncip de Mònech Albèrt II Grimaldi e la sùa murùsa, la südafricàna Charlene Wittstock.
• 9 de lüj: indipendénsa ufisiàl del Süd Südan, dòpu 'l referendum de genàr.
• 20 de lüj: dòpu sèt agn de latitànsa, el vègn catüraa Goran Hadžić, pulìtich sèrbu ricercaa per crìmin cùntra l'ümanità, l'ültim de 'na lùnga lìsta de criminài.
• 22 de lüj: a Oslo, in Nurvégia, la s'ciòpa una bùmba e mören almànch sèt persòn. Intànt in sü l'ìsula de Utoya a gh'è un quaivün che 'l spàra e 'l cùpa àlter 91 persòn a un cungrèss del Partii Labürìsta. El respunsàbil de 'stu massàcher l'è dumà vün (l'ha piassaa la bùmba e pö l'ha ciapaa un traghèt per l'ìsula de Utoya vestii de pulee per andà a cupà tüta quèla gént) l'è un estremìsta de dèstra che l'è cùntra la sucietà multicultüràl nurvegésa e che adèss l'è staa ciapaa e l'è 'dree a spetà 'l prucèss.
• 24 de lüj: ol coridùr de bici Cadel Evans 'l vèns ol Tour de France e l' diènta isé 'l prim aüstralià a èns ol Tour; segónt 'l rìa 'l Andy Schlek e tèrs ol sò fradèl Frank Schlek.

Aóst

• 6 de óst: Standard & Poor's l'isbàsa ol rating di Stacc Ünìcc da AAA a AA+. Per la prìma ólta in de la sò stòria i Stacc Ünìcc i pèrt i trì A. Ol goèrno americà 'l respónt che 'l Standard & Poor's l'à sbagliàt a fà sö i cóncc söl dèbet americà, ün erùr de 2.000 miliàrcc de dòlari.

• 6 de óst: a Pechì ol A.C. Milan 'l vèns la Supercòpa italiàna cóntra l'Inter per 2 a 1.

• 16 - 21 de óst: la se té a Madrid la Giurnàda Mundiàl de la Zöentü nömer XXVI.

• 21 de óst: in Libia i rivoltùs i ghe ria a ciapà Tripoli e a liberàn ü bèl tòch, ach se la batàia per liberàla del töt la và 'nacc amò per öna quach dé. Nisü 'l sà 'ndó che l'è 'l Mu'ammar Gheddafi.

Setèmber

• 21 de setèmber: dòpu trentün an de cariéra, el finìss l'esperiénsa del grüp rock alternatìf americàn di R.E.M.

Utùer

• 3 de utùber: ai elesiùn danés la vincc la sucialdemucràtiga Helle Thorning-Schmidt, la prìma dòna a vèss prim minìster in del paés.
• 8 de utùber: dòpu desdòt més sénsa guèrnu, in Bèlgi se rìva a un acòrt tra i partii püssee impurtànt e 'l vén furmaa un esecütìf, gràsie ànca a la mediasiùn del sucialìsta (de urìgin italiàn) Elio Di Rupo.
• 17 de utùber: i ribèi cürd del PKK fan un'imbuscàda a un grüp de suldaa türch e 'n cùpen vintòt. I Türch respùnden cunt el lancià di bump in d'un quài paés de la zòna e anca in Iraq.
• 16 de utùber: el vègn liberaa, dòpu püssee cinch an de prigiunìa, el suldaa israeliàn Gilad Shalit; in càmbi de la sùa liberasiùn, Israél el làssa 'ndà föra de presùn 1027 presunee pulìtich palestinés.
• 20 de utùber: I ribèi lìbich tröven e cùpen el Muammar Gheddafi, che 'l s'éra scundüü dént una büsa mìnga luntàn de Sìrte, la cità 'sediàda giamò de un més di fòrs del CNT: per mustràch a tücc che l'è véra, i ribèi ghe fan vedè ànca 'l còrp.
• 21 de utùber: l'ETA la nünzia la fin de la lòta armàda (dòpu 52 an) per l'indipendénsa di Paés Basch.
• 23 de utùer:
  • Teremòt a Van, in Türchìa, del gràdu 7,2 de la Scàla Richter.
  • Söl circuìto de Sepang in Malaysia 'l mör 'n d'ün incidènt ol coridùr de móto Marco Simoncelli.
• 31 de utùber:
  • La Palestina l'è stada recugnussüda cuma member permanent de l'UNESCO. Sübet i Giüdee e i American, per vendeta, han decidüü de desmet de dà danee a l'Unesco.
  • Cun la nassìda de 'na fiulìna in Ìndia, la pupulasiùn mundiàl la rìva a sèt miliàrt de

persòn.

Noèmber

• 12 de nuèmber: el presidént del Cunsìli italiàn Sìlviu Berlüscùn, dòpu vèsses incurgiüü (el vòt de l'istèss més) che 'l gh'éva pü la magiurànsa a la Caméra di Depütaa, e dòpu i pressiùn del presidént de la Repübliga, di mercaa finansiàri e di sò cunsijee, el se dimèt, cùme l'avéva prumetüü un quài dì prìma. El trédes de nuèmber, dòpu 'na giurnàda de cunsültasiùn al Quirinàl cun tüt i fòrs pulìtich del Parlamént, el Napolitano el ghe da a l'ecunumìsta Mario Monti (numinaa senatùr a vìta un quài dì prìma) l'incàrich de fà sü un nöf guèrnu.
• 14 de nuèmber: espülsiùn de la Sìria de la Lìga Àraba, a càusa de la viulénta repressiùn che la gh'è in quèl paés chì. L'è la prìma vòlta che la sücét una ròba inscì de quànt l'è nassüda l'urganizasiùn (1945).
• 16 de nuèmber: el nass ufisialmént el guèrnu Monti, cumpòst de persòn che fan mìnga i pulìtich de prufessiùn (prufessùr, aucàt, generài, banchee...). In di dì dòpu el guèrnu el ciàpa la fidücia de quàsi tüt el Parlamént, föra che de la Léga.
• 19 de nuèmber: al Càiru tàchen sü di nöf disùrdin perchè la gént la va in piàssa a prutestà cùntra l'esèrcit, che 'l sumèja che 'l vör mìnga purtà la demucrasìa in Egìt, ànca se l'éva vütaa la gént a scascià vìa 'l vècc presidént Mubarak.
• 20 de nuèmber: ai elesiùn spagnö la gh'è la vitòria di pupulàr (céntru-dèstra) del Mariano Rajoy, che 'l vègn el prìm minìster.

Dezèmber

• 19 de dicèmber: finìss l'ucupasiùn americàna de l'Iraq, dòpu quàsi nöf agn.
• 20 de dicèmber: a la mòrt del ditadùr nòrd-cureàn Kim Jong Il el nöf cap del stat el vègn el sò tèrs fiö, Kim Jong Um.

Chi gh'è nasìt

• 19 de utùber: Giulia Sarkozy, tusa del presidént francés Nicolas Sarkozy e de la Carla Bruni.

Chi gh'è mórt

• 2 de febràr: Peter Postlethwaite, atùr inglés.
• 30 de genàr: John Barry, cumpusidùr inglés.
• 4 de febràr: Maria Schneider, atùra francésa.
• 2 de Mars: Shahbaz Bhatti, catòlech e Minìster Federàl per i Minorànse, copàt da i Talibà, perchè 'l sircàa de fà cambià la lège pakistana sö la blasfèmia.
• 12 de Mars: Nilla Pizzi, cantante bolognéza che l'à enzìt ol prim Festivàl de Sanrému in del 1951 con la cansù Grazie dei Fiori.
• 23 de Mars: Elizabeth Rosemond Taylor, piö cognusìda col nòm de Liz Taylor, atrìce 'ngléza.
• 9 de aprìl: Sidney Lumet, regìsta 'mericàn.
• 17 de Avrìl: Carlo Capponi personàgio televizìf.
• 18 de Avrìl: Pietro Ferrero imprenditùr piemuntés, neùt del fondatùr de la Ferrero S.p.A..
• 30 de aprìl: Saif al-Arab Gheddafi, fiö del rivulusiunàri e pùlitich lìbich Muammar Gheddafi.
• 1 de macc: Osama bin Laden, terurìsta àrab, ispiradùr de vàri atentaa 'n gir per el mùnt, trài quài el püssee famùs l'è quèl del Vündes de Setèmber a New York in del 2001.
• 7 de mas: Severiano Ballesteros, ol piö grant zögadùr eüropéo de Golf de töcc i tép.
• 9 de macc: Wouter Weylandt, ciclìsta bèlga.
• 20 de mas: Rendy Savage, lotadùr de wrestling, piö cognusìt col nòm d'art de Macho Man.
• 30 de mas: Biagio Agnes, giurnalìsta, dirigènt e diretùr generàl de la Rai.
• 30 de mas: Giorgio Ruggero Celli etòlogo, entomòlogo e profesùr üniversitàre, ma ach scritùr, atùr e òm polìtech.
• 23 de giügn: Peter Falk, atùr e produtùr cinematogràfech americà, famùs per ì 'nterpretàt ol Tenènt Colombo.
• 4 de löi: Otto von Habsburg, capo de la Cà d'Asbürgh dal 1922 al 2007 e scèt del Carlo I d'Asbürgh, beàt e öltem imperadùr d'Aüstria e rè d'Üngherìa, e de Zita de Borbone-Parma.
• 19 de lüj: Remo Gaspari, aucàt e pulitìch italiàn.
• 22 de lüj: Giorgio De Rienzo, crìtich leteràri italiàn.
• 23 de löi: Amy Winehouse, cantànt ingléza.
• 30 de lüj: Giuseppe D'Avanzo, giurnalìsta italiàn.
• 3 de óst: Bubba Smith, zogadùr de football e atùr americà, famùs per ès istàcc ol Moses Hightower in di film de Scöla de polisìa.
• 29 de agùst: Khamis Gheddafi, militàr lìbich, fiö del Muammar.
• 4 de setèmber: Mino Martinazzoli, polìtech bresà, piö ólte minìster, sìndech de Brèsa e segretàre de la DC.
• 5 de setèmber: Salvatore Licitra, tenùr consideràt l'eréde del Luciano Pavarotti.
• 13 de setèmber: Walter Bonatti, alpinìsta e 'spluradùr bergamàsch tra i püssee impurtànt.
• 26 de setèmber: Sergio Bonelli, editùr italiàn de giurnalìt.
• 27 de setèmber: Wangari Maathai, eculugìsta kenyòta ciamàda la Sciùra di àlber, prémi Nobel per la pas del 2004.
• 6 de utùber: Steve Jobs, infurmàtich, inventùr e imprenditùr americàn, fundadùr de la Apple.
• 18 de utùber: Andrea Zanzotto, puéta italiàn.
• 20 de utùber:
  • Muammar Gheddafi, militàr e òm pùlitich lìbich.
  • Mutassim Gheddafi, militàr e òm pulìtich lìbich, fiö del Muammar.
• 23 de utùber: Marco Simoncelli, pilòta de mòtu italiàn.
• 7 de nuèmber: Joe Frazier, pügil americàn.
• 22 de nuèmber: Danielle Gouze, miee del vècc presidént francés François Mitterrand.
• 30 de nuèmber: Leka Zogu, eréde al trònu d'Albanìa.
• 1 de dicèmber: Christa Wolf, scritùra tudèsca.
• 4 de dicèmber: Sócrates, giügadùr de balùn brasiliàn.
• 15 de dicèmber: Christopher Hitchens, scritùr inglés.
• 17 de dicèmber: Kim Jong Il, ditadùr cureàn.
• 18 de dicèmber: Václav Havel, pulìtich cécu, prim presidént del sò paés dòpu 'l regìm cumünìsta.
• 25 de dicèmber: Giorgio Bocca, giurnalìsta italiàn.
• 31 de dicèmber: don Luigi Verzé, prévet italiàn e fundadùr de l'uspedàl San Raffaele a Milàn.