Lamù

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

Lamù (うる星やつら, Urusèi Yatsùra^?, traduzión "Quèj là del pianètta Uru", "I tizzi de la stèlla Uru") a l’è ‘n manga shōnen, creàa del Rumiko Takahashi e pubblicàa in giappón in del rotocàlch settimanál Weekly Shōnen Sunday, pubblicàa  de la Shogakukan, infra el 1978 e ‘l 1987. In del 1980 l'òpera l’ha vinciùu el Premi Shogakukan per i manga in tucc e dò i categurìj shōnen e shōjo, e in del 1987 el Premi Seiun come migliór fumètt SF/fantasy.

Archivi:Lamù.jpg

Covertinna del secónd volùmm de l'edizione italiana, che la gh’hà su la Lamù e l’Ataru

In del cors del temp, del manga la n’è stàda tràda foeura 'na serie anime a la televisión, ses film e dódes OAV.

El manga l’è stàa miss foeura in italián de la Granata Press de l’aprìl del 1991 al marz del 1995 prima e poeu de la Star Comics del marz del 1997 fina al febbrár del 2001. Inveci, l'anime, l’è stàa trasmettùu domà de TV privàa e de circùit a la televisión a comenzà del 1983.

Significaa del titol

Il tìtol originál a l’è 'n gioeugh de paròll quasì impossìbil de vèss tradòtt in di àlter lengov: urusèi a l’è ‘na versión tipica del parlàa comùn manch formál de orósai (熕い), o ben "che ‘l fa spuèll" o "fastidiós", generalmént doperada di òmen come 'n’esclamazión per fa citto 'n quajvun che l’è drée a desturbà. Yatsura l’è anca lee 'na forma del parlàa comùn e minga tròpp graziosa per dì "gent", anca cont el significàa di "chì là", "gentaja".

Comunque, degià che in del tìtol la paròla urusèi l’è scrivuda cont el kanji 星 (sei), che ‘l voeur dì pianètta o stèlla, el sò significàa el pò vèss anca leggiùu come pianètta Uru o stèlla Uru. In quèlla manera chì el nass el gioeugh de paròll del tìtol, che ‘l sò significàa el pò vèss tsia come Chi tizzi là che fànn spuèll/dann fastidi, sia come chi tizzi là del pianètta Uru o Gent del pianètta Uru. 'Na traduzión possìbil, ancabén approssimativa la podarìss donca vèss: chi sèccaball là de la stèlla Uru. Ind on quàj nùmer de Shonen Graphic dedicàa a Urusei Yatsura la gh'è su la traduzión in inglés noisy people (gent che fa frecàss).

De sorapù a gh'è de notà che ‘l pianètta (o stèlla) Uru l'è mai citàa in la stòria, tant in del manga quant in di anime. A gh'è de sconfóndell nò cont el pianètta de indoe 'na protagonista, la Lamù, l’è vegnuda, che el ven cità vari vàlt in la stòria cont el nòmm de òniboshi (鬼星), che ‘l pò vèss tradòtt come Pianètta di Òni.

Trama

La stòria la cunta su i avventùr balzàn d’on grupp de liceàj che vìven a Tomobiki, on sit immaginari che ‘l corrispónd al distrètt cittadìn de Nerima a Tokyo, che ghe frequénten el liceo che ‘l gh’hà l’istèss nòmm (el Tomobiki l’è vun di dì che fànn su el rokuyō (六曜, rokuyō^?), on perìod de ses dì, che come concètt l’è l’istèss de la nòstra setimana doperàa inscambi in del calendari de la luna e del sol giapponés).

On dì i Òni hinn vegnùu del spazzi per conquistà la Terra. tuttamànch i gh'hànn dàa ai terrèster 'na possbilità de salvazión: se ‘n vèss umán, cattàa foeura a cas per mèzz d'on compiuter, el riessirà a toccàgh i còrn a la Lamù (la fioela del capp di Òni, ‘na tosa bellissima con su domà on bikini tigràa) de lì a des dì la Tèrra la sarìss lìberada. La scèrna l'è andada sora l’Ataru Moroboshi, on liceál assosènn dislippàa, stùpid e socchée. Molt interessàa a l’offèrta de avègh de "brancà" la Lamù, l’Ataru l’accetta. In del cors de la gara, però la Lamù la lassa lì tucc con la soa capacità de volà,  che ‘l manda in aria tucc i tentatìv de l'Ataru di toccàgh i còrn. L'ottàv dì, la succed ‘na ròbba de cred minga, l’Ataru el riess a streppàgh via el reggipètt del bikini ma el gh’hà nò la possbiltà de toccàgh i còrn. Quèlla nòtt là, la Lamù la proeuva a recuperà el sò reggipètt (vist che la gh'aveva nò adrée on costùmm de ricambi) ma el grand ròsc de giornalista intorna de la ca’ la ruza indrée. El nòno dì de la gara l’Ataru el cerca de sfruttà la debolèzza de la Lamu, che, per quattàss el sen, l’è obligada a rallentà. Anca in quèll caso chì la Lamù l'è on òss tròpp dur e l’Ataru el ven menà via in portantina dòpo de vèss borlà giò sora ‘n tècc. La situazión l’è senza speranza,la popolazión la tacca a vèss infogorenta contra de l’ Ataru (in de l'anime, giamò del primm dì de fallimént, di infolarmàa en domanden la pènna de mòrt per i sò genidór) e financa i sò genidór se penten de avèll mìss al mond.  Al fin de mèttegh adòss el coragg de levàss su de noeuv e scombàtt ancamò, la Shinobu Miyake, la sua morósa, la mètt in paròla che se ‘l  vincerà la gara contra de la Lamù lee le sposarà. L’Ataru, che l’aveva ciappà su de noeuv la fòrza, el torna anmò in sul loeugh de gara per ùltimm dì de sfida. Cont el doperà el reggipètt  come èsca, a la fenitiva el rièss a attirà la Lamù vèrs de lù e toccàgh i còrn: la gara l’è vinciuda ma la dislippa de l'Ataru, però, la trasformaper lù 'na vittòria in ona battuda. Tutt contént de la vittòria ottegnuda, l’Ataru el ven foeura che finalmént el podarà sposàss; la dichiarazión la ven capida mal de la Lamù che la ciappa come ‘na propòsta de matrimòni per lee, sostegnida anca di giornalista sabettón. Ferida de la situazión, la Shinòbu la refuda de scoltà i spiegazión del sò morós e la lassa lù in di brasc de la Lamù che l’accètta la propòsta involontaria de l’Ataru.

Dòpo on poo de temp, on grupp de ammiradór ostinàa de la  Lamù (i istèss che in la serie animada diventarann di personagg fiss conossùu come "ammiradór de la Lamù") i costrìngen l’Ataru a compì 'n strani rito per ciamà indrée la tosa in sul pianètta. La soa strana domanda la ven scoltada doma del pilòta d’on tassì spaziál che, per menà i bagàj del Tomobiki a la ca’ Moroboshi, el pretend come compéns i risèrv de petròli de la Tèrra. Donca i "amìs" descareghen la colpa adòss a l’Ataru che ‘l ven inevitabilmént odiàa del mond. La situazión l’è critica ma la pò vèss sistemada de la Lamù, che tornada in su la Tèrra la propònn de pagà el cunt de la corsa in tassì e la voeur inscambi stabilìss in di Moroboshi. Miss ind on cantón, e senza vij de fuga e con on linciàgg come ùnega altra possibilità, l’Ataru el gh'hà de acettà la propòsta de la Lamù. El sò gèst, però el quiettarà minga de tutt i abitánt de Tomobiki perchè ‘l petròli portàa via del tassista come garanzia del sò credìt el ven dàa indrée in forma de pioeuva che la crodarà in continuazión in su la Tèrra.

Dòpo la brutta figura de la sfida, la lit con la Shinòbu e l'umiliazión subida in mondovisión, l’Ataru l’ha perdùu ògni interéss in di confrònt de la tosa e ‘l tenta divèrsi vòlt a fà su de noeuv la relazión con la Shinobu (o comunque de fàss vardà adrée di àlet tosànn) cont el sol risultàa de ottegnì di descàregh elèttrich potént e dolorós slanzàd de la Lamù. Quèsta situazión l’andarà innànz fin tant che la Shinobu la pèrd ògni interèss per Ataru come morós, le bandòna a la definitiva e la cerca 'n'altra persòna de amà.  De tucc i manér l’Ataru (semper tomentàa d’ona dislippa senza confìn che ghe fa incontrà i vèss pussée strani de la Tèrra, del mondi di spìrit e del spazzi), impuneménch i castìgh dolorós de la Lamù el và innánz a cercà de fàss vardà adrée de qualunque tosa che la ghe capita intorna. In quèst l’è iuttàa de la soa capacità di vegnen foeura sàlv di ferìd che, diversamènt i sarìssen stàd mortáj per qualunque àlter vèss umán  — el ven dìi de lù che "el gh'ha la sopravvivenza d’on burdòcch e ’l podè de cura de ‘na lusèrta " —. L’Ataru el rièss ancasì a compì di prodèzz fìsich dègn d’on ningia e a bloccà 'na katana a man biòtt.

La stòria la fa ona voltada quand che la Lamù, per portà a tèrmin el sò cammìn de scoeula e stagh arént a l’Ataru (che le considera come ‘l sò marìi), la se iscrìv al Liceo Tomobiki per vèss missa denter in la class 2-4 — l'istèssa che l'è frequentada del gióvin Moroboshi —. El rivà de l'aliena el passa minga via senza vèss notà: l’Ataru, che l’era adrée a mangià quand che la Lamù l’è stada presentada come 'na noeuva compagna de class, l’hà ris’ciaà de morì soffegàa intanta che i àlter bagàj de la class restàven instriàa de la bellèzza de la tosa.  Intra tutt, però, el Shutaro Mendo a l'è quèll là che ‘l rèsta pussée colpìi de la noeuva compagna de class. El gióvin l’è el fioeu del Mendo (la famiglia pussée ricca del Giappón), cortés e con manera soratùtt vèrs i tosànn. El Shutaro quasi sùbit el se mètt a vardàgh adrée a la Lamù e inscì el fa inrabì la Shinòbu che la s’era inavaghida de lùu e l’era ‘drée a cercà de conquistàll. Intra i bagàj la nass ‘na sòrta de "quadràa amorós" (Ataru-Lamù, Shutaro-Shinobu) minga offiziál, che ‘l sarà protagonista de tanti di capìtoj adrée del manga e di episodi de la serie a la televisión.

El rappòrt strètt che ‘l gh’è tra la Lamù e l’Ataru el càosa l’invidia di àlter compàgn de class che, per pagura de la tosa, ghe stànn attent a provagh minga a convincela a lassà l’Ataru. L'ùnega eccezzion l’è quèlla di ammiradór de la Lamù (soratùtt el Megane) che, quand che veden la Lamù e l'Ataru pussée in intimitàa, spètten minga a mèttes in mèzz infra de lor e ciàpen a bòtt l’Ataru de bon.

In del cors de la stòria i sentimént de l’Ataru vèrs la Lamù i se trasformen: el bagàj el se affeziona semper pussée a l’aliena ma ‘l gh’hà nò la fòrza de ammètt che ‘l ghe voeur ben a lee e ‘l manten in di sò confront 'na condòtta putòst malmostosa. I sò sentimént vegnen foeura domà quand che la Lamù la se troeuva in perìcol:  l’Ataru el trà via nò el temp innánz de mètt in perìcol la soa vita per salvà la tosa, e financa el riva a compì di azión che pàren impossìbil per qualunque vèss umán.  Quand che ‘l perìcol el s’è slontanàa l’Ataru el tacca de noeuv a vègh la condòtta del socchée, e inscì el fa inrabìi la Lamù.

On esempi de quant  l’Ataru el sìa ligàa a la gióvina Òni el se troeuva in del primm di OAV de l'anime Cosa el succederà in del futùr de la Lamù?. In quèll episòdi chì i protagonista gh’hann la possibilità de creà el sò futùr ideál e l’Ataru el scernìss de tirà in pee on àrem. Quand che 'l bagàj el s 'accòrg che la Lamù la ciapava minga part in del sò futùr— lee le aveva lassàa perché l’era tròppa trascurada e obligada a ‘na vita a tirà là — el rinonzia per semper al sò sògn per lassà minga andà via la tosa.  In de l'OAV se troeuva anca 'na sequenza indoe se ved quant l’Ataru el ghe voreva ben a la giovina aliéna. Vun di possìbil scenari futùr el gh’hà l'inviada cont el matrimòni de l’Ataru e la Lamù, ma la probabilità che ‘l succeda l’è assée bassa. La Lamù, dòpo de avè vedùu la scèna del matrimòni de lor, la se mètt a piang de la giòia: quèst el ruza l’Ataru a fàa tuscòss per permèttegh a quèll scenari chì de portàss a coo anca se ‘l và contra di sò interèss.

Dent a l’òpera la trama menmàn la se sviluppa : a se po’ parlà de 'na serie de stòri indipendént piscinìnn (che de spèss ciappen pussée d’on capìtol del manga) e se sàren su in deperlór, che però in del sò complèss fànn vedé el svilùpp di rappòrt infra i personàgg. Nissuna di questi, però, la mena a ‘na voltada decisiva de l’intrècc di avvenimént: s'a se conóssen tucc i personàgg a l’è possìbil de leg i capìtol del manga o vedè i episòdi di anime in de l'órdin ch ' a se voeur. Tanti di situazión rappresentàa gh'hànn denter on tochèll de la vita e de la cultura giapponesa, ma hinn presént anca di parodìj de la società del dì d’incoeu  e del foclór giapponés (compàgn che I Simpson per el pùbblich statunitèns). Rispètt al manga la serie animada la presenta on mucc de differénz:

• On quàj personàgg, che in del manga el se fa vedè minga tant, el diventa 'na presenza fissa. Intra de lor l'esempi miglior l’è quèll di ammiradór de la Lamù: el Megane, el Perma, el Kakugari e  ‘l Chibi in del manga compàren domà in di primm du volumm el poeu vegnen sostituìi de Shutaro, inveci in de l’anime fànn insèma el mestée di protagonista.

• El Ten, el cusin de la Lamù, in del manga el compár domà a partì settim volùmm inveci in la serie l’è presént giamò in del tèrz episòdi. Tanti di stòri del manga hinn stàa cambiàa di produttór de l’anime per tirà denter quèll noeuv personàgg chì.

• On quàj personàgg presént in del manga l’è stàa minga traspòst in la serie. Infra sti chì el pussée importánt l’è el Kosuke Shirai, el primm amìs de l’Ataru, che la pupàrt di vòlt in de l'anime al pòst de lù gh’è el Perma.

• I episòdi, rispètt al manga gh’hànn vari tipi de trasposizión. Tanti hinn fàa su de dò o divèrsi stòri miss insèma,  ma se troeuven anca di pontàd in di quàj voeuna stòria la ven slargada grazie a di part creàd apòsta per rivàa a la durada standard de l’episòdi (pressappòch 25 minut). Di stòri che in del manga òccupen divèrsi capìtol hinn stàd miss insèma a fà su on ùnegh episòdi, e ‘na quàj pontada la gh’hà nò el sò corrispondènt in del manga degià che a hinn stàd creàa di produttór de la serie.

• L'órdin che i stòri vegne cuntàa su, de sòlit, l’è minga l’istèss del manga.  

Di Alter differénz importánt intra ‘l manga e la serie animada hinn quèj sora i rappòrt affettìv tra i personàgg. In de l'anime l’Ataru e la Lamù mantegnen ona condòtta compàgn che fudèssen morós — s'a se tègn minga in cunt del mucc di vòlt che l’Ataru "l’hà fàa la lègna foeura del bosch" e del fàa che lù l'era renitént a esprimm i sò sentimént—. Lor se troeuven divèrsi vòlt tiràa denter in di situazión romàntich che on para de vòlt i menerànn i bagàj a basàss. De spèss, inveci in del manga el succéd che la Lamù la basa l’Ataru, ma in si situazión del tùtt divèrsi rispètt l’anime. La maggiór pàrt de sti scèn chì in la versión animada l’è sostituida de ‘na brasciada de la Lamù, che di vòlt l’è seguida de 'na descarega elèttrica.

Anca i rappòrt affettiv del Shinobu hinn raportàa in manera divèrsa in de l'anime e in del manga. In del manga, dopo avè provà a conquistà el Shutaro, la tosa la restà deperlée per on mucc de temp fina che la conóss l'Inaba (on bagàj che ‘l gh'hà su semper on costùmm de conili) e la ghe s' innamora. In de l'anime, l’Inaba el gh’è nò: a l’è presént domà in di OAV e in del quint film; in quèll caso chì le gh’è stàa dàa pussée de spazzi ai situazión che Shinobu e Mendo hinn in compagnia de l’Ataru e de la Lamù e se lassà intènd che sìen dò cobbi de morós.

Personagg

Per savenn pussee, varda l'articol Personagg de Lamù.

Manga

Per savenn pussee, varda l'articol Capitol de Lamù.

El manga l’è stàa miss foeura a partì del 1978 in sul rotocàlch settimanal antològich Shonen Sunday (voeuna di principàj pubblicazión a fumètt giapponés), e l’è diventàa sùbit on succèss de critica e de pubblich e per el quàl el Rumiko Takahashi l’hà cippàa el premi per el " Neouv Artista Miglior" de la Shogakukan (la casa editrìs del Shonen Sunday). Ancabén la rivista indoe l’era pubblicàa in serie la fudèss (e la sìa anca adèss) riservada a 'n pubblich isoratùtt maschìl, el fumètt de la Takahashi l’è cressùu in popolaritàa infra i tosànn. I ediziֶón giapponés finadèss hinn stàa ‘sti chì:

• Shonen Sunday: l’è stàda missa foeura in su quèst rotocàch settimanál anatològich del 1978 al 1987, insèma con pussée de 20 tìtol anmò. El manga l’è fàa su de stòri, che generalmént se conclùden in deperlór, de la longhèzza de 15 pàginn, in biànch e négher. Di vòlt i primm pàgin d’ona stòria hinn a colór, oppùr la stòria intrega la podeva vèss realizzada in biànch e négher. La carta doperada di settimanáj antològich giapponés che gh'avevan denter la serie di manga l’era (e l’è anca adèss) de cattiva qualità (de nòrma quèll tipo de pubblicazión chì el ven leggiùu e poeu trà via e i lettór assosènn passionàaa a ona stòria la compren trada insèma in di volumètt de qualità superiora), per quèst n’è restàa pochìssim de còpi de quèsta pubblicazión originál chì.

• Tankōbon: compàgn che per altri manga de succèss i stòri hinn stàa tràd insèma e stampàd in di librètt (che in quèll caso chì gh’aveven denter 11 puntàd a la vòlta). In del complèss hinn stàa prodòtt 34 volùmm. La qualità de la carta l’è decenta e ògni volùmm el gh’hà su 'na sora-covertinna de plastega a colór.

• Wideban: i ristàmp dei Tankōbon hinn stàa sostituìd menemàn di Wideban, quèsti chì hann taccàa a vèss pubblicàa a l’inviada di ann 1990 vèrs el décim anniversari de la primma pubblicazión. Ògni nùmer el gh’hà dent 26 stòri per 15 volùmm in tutt, stampàa in su ‘na carta de qualità migiora.

• Bunkoban (edizión saccociàbil): de grandèzza de mèzz intra i Tankōbon e i Wideban di quàj n'hann ciapàa el pòst de lor a partì de la fin di ann ’90. L’edizión la gh’hà denter 18 nùmer.

• Shinsoban (noeuva edizión): in pràtega identica de la Tankobon con di copertìnn divèrsi, i gh’hànn denter di prefazión de autór del mond del manga che parlen di quant i autór medèmm sìen stàa influenza de la Urusei Yatsura e quèsta collètta de autór la ven ciamada "MyLumx34". L’è stada realizzada a partì del 2007.

• My First Big: un formàa compàgn del tankōbon ma stampàa in su carta de qualità inferiora e con di covertìnn pussée vistós per vèss vendùu i di negòzzi avèrt 24 or; a hinn destinàa al lettór casuál, puttòst che al collezionista.

Edizion italiana

In Italia la primma pubblicazión l’è stada curada de la Granata Press in del rotocàlch mensìl antològich Mangazine. Ògni nùmer el gh’aveva denter ona sola stòria e in complèss de l’aprìl del 1991 al marz del 1995 l'edizión italiana l’hà miss foeura i primm 45 capìtol del manga. L'edizion l’è stada donca trasferida in sul mensìl monogràfich  Manga Classic. A hinn stàa stampàa quatter nùmer del Manga Classic (del magg a l'agóst del 1995) che gh’aveven denter di stòri giamò presentàd in del Mangazine. L'intent l’era de stampà tutta la serie in volùmm monogràfich, ma i pubblicazión hinn stàa piantad lì per via del fallimént de la Granata Press.

In séguit la Star Comics l’hà cattàa su de noeuv el tìtol e l’hà miss foeura tutta ‘na serie in 48 volumètt monogràfic dal marz del 1997 fina al febrar del 2001, in la collana Young (a partì del numer 34).

Edizion statunitensa

In di Stat Unii el manga l’è stàa pubblicàa de la Viz ('na sussidiaria de la Shogakukan) a partì del 1989 denter in di rotocàlch mensìl, del formàa standard di comics americàn, ognidùn che ‘l gh’aveva denter dò stòri, cont el tìtol Lum*Urusei Yatsura. Dòpo i primm sètt nùmer la serie l’è stada sospenduda e poeu ripresa divèrsi ann adrée in la rivista Animerica.

De noeuv grazie a l’accoglienza favorévol la gh’hà avùu on sò mensìl intitolàa The Return of Lum * Urusei Yatsura, ma a circa 1/3 del ciclo complètt di stòri l’è stada piantada là de noeuv in del 1998 e mai pù pubblicada (anca se la Viz la gh’hà ancamò i dirìtt per l’edizión lengua inglesa).

Anime

Serie TV

Per savenn pussee, varda l'articol Episòdi de Lamù.

Archivi:Lamù Sigla.PNG

El protagonista maschil, l’Ataru Moroboshi; in sul sfond, el stèmma originál de la serie

Ona serie de la televisión l'è stada prodòtta del Studi Pierrot (fina al 1984) e del Studi Deen (fina al 1986), insèma cont la Kitty Films e la Fuji Television che l'hann trasmettuda, intra el 1981 e ‘l 1986. A hinn stàa prodòtt e trasmettùu 195 episòdi. El penùltim episòdi de la serie, el 194 (o 217 segónd on àlter cuntég), a l’è la rèplica de l'episòdi pussée amàa de tutta la serie scernìi cont on sondàgg del pubblich giapponés: a se tratta de l'episòdi 44 (o 67) che 'l sò nòmm l'era De momént che te see andàa via .

A gh'è di episòdi de la serie che hinn stàa minga tràa foeura di stòri presènt in del manga ma hinn di creazión originàj: de spèss se slontanen anca assosènn del sòlit tòno del manga, soratùtt quèj ch'a hinn stàa realizzàa intanta che el capp del personál l'era l’Oshii. A l’è molt pussée frequènt el cas di episòdi realizzàa a ciapà ispirazión di stòri presént in del manga, ai auàj poeu gh'hinn stàd giontàd adrée di part fàd apòsta del grupp de lavorà per scèrna de stil o per raggiòng almànch la longhèzza de 25 minùt. A hinn freguént anca i omissión de part del fumètt in di episòdi, anca quand che gh’hinn stàa taccàa adrée di spezzón creàa di scenaggiadór.

Di àlter vòlt l’episòdi el riflètt in manera assée fedél la stòria del manga, ma ‘l ven ambientàa ind on perìod divèrs al fin de fàll vèss anmò pussée significatìv. On esempi de 'stoo spostamént in del temp chì el se troeuva in de l’episòdi 10 (o 19/20) On Natale tajafiàa che l’è stàa tràa foeura del capìtol 26 del manga, ma in del fumètt la stòria l’è ambientada in ona giornada qualunque. Cont el spostà vicenda el dì de Natàl el personá l’hà vorùu forsi esaltà la vèna romantica de la scèna finál de la passeggiada de la Lamù e de l’Ataru in deperlór sòta la nev. In Giappón, indoe ‘l Cristianesim l’è praticàa domà d’ona mìnima part di abitánt, el dì de Natàl l’è minga 'na fèsta religiosa e nanca civìl ma la ven vivuda compagn che ‘l nòster  San Valentin: la giornada che ghe se stàa insèma a la persòna amada.

La storia cuntada su in de l'anime  l'è domà i trìì quart de quèlla cuntada su in del manga. De fàtt, per el manga, hinn stàa miss foeura di tankobon ulteriór a andà innnànz per on ann dòpo la fin de la trasmissión de l’anime. Degià che se podeva sfruttà del materiál nanamò pubblicàa a hinn stàa realizzàa i OAV e, soratùtt el quint film. Chesschì,  — tràa foeura de l’ùltim volùmm del manga — l’è stàa bon de dagh ‘na fin a la versión animada de l’òpera.

In la serie a gh’è on mucc de riferimént, in manera irònico-satirica, a la cultura giapponesa (infra di quàj i istèss anime, ròbba diventada anmò pussée dirètta e evidenta cont el passàgg de la regìa a l’Yamazaki) e in particolar ai vari leggénd giapponés, ma anca a la cultura occidentál e i sò usànz, infra di quàj 'na fila de citazión cinematogràfich.

Edizion italiana

Archivi:UuseiYatsuraStamp.JPG

Francoboll dedicàa a Lamù mandàa foera di pòst giapponés (2009)

A gh’è di incertèzz sora i dettali precìs de la primma importazión italiana de Lamù, i quàj hinn vegnùu foeura cont i ricérch sora la siglia italiana (varda pussée innánz "La sigla de l'edizión italiana che se conossen minga i sò autór"):  a s’è sòlit a suppònn che l'edizion italiàna la sia stada acquistada de la società Television Broadcasting System (T.B.S.), editrìs de Telecapri e Retecapri e in minór part distributrìs de programma, forsi a laoràgh adrée insèma a alter società de importazión di programma per la televisión. Del 1983 (forsi de primavera) la serie l’è esordida in Italia in sui canaj T.B.S. e de lì al 1985 hinn stàa trasmettùu (forsi in forma de dispénsi) i primm 86 episódi, col tìtol Lamù, la ragazza dello spazio (o ben La Lamù, la tosa del spazzi, in lengua lombarda occidentàl), doppiàa a Roma dal studi Ricmon Sound. Giamò in del 1983 la serie l'hà taccàa a vèss spantegada in divèrsi región e emittént locàj  che bissaven la Retecapri: poeu a la fin de l'ann la Telecapri l’è andada dent in del circùit Euro TV, che l’hà taccàa a replicà fiss "Lamù" a livèll nazionál del genàr del 1984. L'anime l’è stada trasmettura anca 'n su Telecapodistria.

Quand che l’Euro TV l’hà saràa su in del settember del 1987, la Telecapri l’hà aderìi a la sindacazión Odeon TV: el noeuv circùit in di ùltimm mes del 1987 l'hà trasmettùu ancamò tucc i 86 episòdi giamò conossùu, poeu del genar del 1988 l’hà trasmettùu in prima TV àlter 43 episòdi (del 87 al 129 de la serie originál), col tìtol de Superlamù, doppiàa sémper a Roma prèss la Video Recording s.r.l. cont on grupp de doppiàgg del tutt divèrs . Dòpo i primm ann '90 Lamù l’è descomparìi per on quàj ann del spazzi nazionál: la Telecapri l’hà decidùu de adottàa 'na programmazión in deperlée e la s’è donca destaccada de la sindacazión e l’è restada l’ùnega a replicala localmént, inveci la Retecrapri l’hà quasi desmettùu de trasmèttela.  De la metà di ann '90 el Yamato Video l’hà comprà i dirìtt de la serie, l’hà cattàa su i VHS officiàj del 1999 l’hà taccàa in part a mandala in gir de noeuv a di red e di circùit locàj (infra de lor 7 Gold) cont el tìtol Mi hai rapito il cuore, Lamù (Te m’hée portà via el coeur, Lamù). ‘Sti rèplich chì hinn andàa adrée fina al 2005/2006. Frattànt la Telecapri (inscì come, pussée raramént, la Retecapri) l’è andada adrée impertèrrita a trasmètt Lamù cont i episòdi stòrich fina al 2004, e raramént 'na quàj vòlta fina al 2009: del 7 magg 2018, l'emitténta campana ha poi taccàa su a trasmètt regolarmént la serie, semper l’istèssa edizión. Notà che fin de la primma edizión VHS, la Yamato l’hà fàa doppià de noeuv a Milán cont on àlter grupp de lavorà on quàj episòdi del primm grupp de importazión del quàl l’èra minga riessida a acquistà de la  T.B.S. l'edizión ann '80. De chi temp là, sti pontàd chì hinn stàa mandàa in gir cont el noeuv doppiàgg in su tucc i suppòrt e i trasmissión officiàj: comunque el par che la Telecapri l’abìa trasmettùu divèrsi vòlt, anca vun adrée l’alter, i episòdi cont el doppiagg italián originál.

Dòpo avè pubblicàa i film e i OAV, la Yamato Video l'hà propòst de noeuv tutta la serie in ‘na noeuva edizión in DVD, per la quàl, in del 2006, l’hà curàa el doppiàgg di ùltim 65 episòdi restàa nanamò pubblicàa, eseguìi quèsta vòlta a Roma cont on grupp de lavorà ancamò divèrs, anca se vegnen recuperàd di vos stòrich de la primma fila di pontàd (compàgn che i personagg de la Lamù e ‘l Sakurambo). Da notà che a considerà i du grupp de lavorà che hann doppià el film e quèll che l’hà doppià i OAV, in totál Lamú l’è stàa doppiàa de almén ses divèrsi grupp de lavorà de doppiatór, con, per i doppiatór, di cambi a la svèlta del personàgg inetrpretàa finananca in de l'intèrna di sezión de soa competenza.

Del 1 de luj del 2010 al 29 settember de l’istèss ann l'ùltimm blòcch de episòdi (del 130 al 195) l’è staàa trasmettùu in sul canál Man-ga disponìbil su Sky Italia cont el tìtol Le nuove avventure di Lamù (I noeuv avventùr de la Lamù), inveci in del 2011 la serie intrega l’è stada trasmettuda in su Anime Gold e la gh’aveva denter anca i episòdi precedént mai pubblicàa in ciár. L'anime l’è, in séguit, restàa in rèplica in su Man-ga: in di masterizzazion ch ‘hinn vegnùud in séguit tutta la serie l’è stada missa insèma sòta el tìtol de Lamù, la ragazza dello spazio (La Lamù, la ragazza del spazzi).

A partì del 6 de agóst e fina al 27 de settember del 2019 (episòdi 1-77) la serie l’è stada trasmettuda in su Italia 2 in la bassora, e trasmettuda per la primma vòlta in su 'na emittenta terrèstra del grupp Mediaset.

Edizion statuniténs

La serie l’è diventada famosa anca in di Stat Unii. El nòmm de la protagonista femminìl Lamù l’è "Lum Invader".

Sigli

In l'edizion originál giapponesa de la serie a gh’è stàd voeuna adrée l’altra divèrsi sigli di quàj ses iniziàj e noeuv finàj. I divèrsi sigli, i canzón e i musègh presént in di episòdi de l’anime, in di OAV e in di film de la Lamù hinn stàa pubblicàa in Giappón in 15 CD musicàj.

Sigli de avertura

• Lum no Love Song (ラムのラブソング, Lum no Love Song^?), del Yuuko Matsutani (ep. 1-77)

• DANCING STAR, de la Izumi Kobayashi (ep. 78-106)

• Pajama jama da! (パジャマ・じゃまだ！, Pajama jama da!^?), del Kanako Narikiyo (ep. 107-127)

• CHANCE ON LOVE, di CINDY (ep. 128-149)

• ROCK THE PLANET, de la Steffanie Borges (ep. 150-165)

• Tonogata gomen asobase (殿方ごめん遊ばせ, Tonogata gomen asobase^?), del Shōko Minami (ep. 166-195)

Sigli finai

• Uchū wa taihen da! (宇宙は大ヘンだ！, Uchū wa taihen da!^?), del Yuuko Matsutani (ep. 1-21)

• Kokorobosoi na (心細いな, Kokorobosoi na^?), del Helen Sasano (ep. 22-43)

• Hoshizora Cycling (星空サイクリング, Hoshizora Cycling^?), di Virgin VS (ep. 44-54, 65-77)

• I, I, YOU & Ai (Ｉ、Ｉ、ＹＯＵ ＆ 愛, I, I, YOU & Ai^?), del Izumi Kobayashi (ep. 55-64)

• Yume wa LOVE ME MORE (夢はＬＯＶＥ ＭＥ ＭＯＲＥ, Yume wa LOVE ME MORE^?), del Izumi Kobayashi (ep. 78-106)

• Koi no Möbius (恋のメビウス, Koi no Möbius^?), del Rittsu (ep. 107-127)

• OPEN INVITATION, de la Cindy (ep. 128-149)

• Every day (エヴリデイ, Every day^?), de la Steffanie (ep. 150-165)

• GOOD LUCK ~ Eien yori ai wo komete (ＧＯＯＤ ＬＵＣＫ ～永遠より愛をこめて, GOOD LUCK ~ Eien yori ai wo komete^?), del Shōko Minami (ep. 166-195)

La sigla de l'edizion italiana

A partì de la soa primma trasmissióm fina a la fin di ann novanta (e, per la Tramission in su Telecapri,anca in di ann adrée) la serie la gh’hà avùu come siglia inizál on tòcch musicál che ‘l sò tìtol, i sò autór e intèrpret hinn, anca incoeù, conossùu de nissùn e del quàl a gh’è nò de registrazión officiàj. La sigla finàl di episòdi l'era in del sottfond strumentàl de l’istèssa canzón. Quèll tòcch chì l’è stàa poeu doperàa anca in di primm 10 VHS de la primma edizión di vìdeo domèstich, ma poeu al pòst de lù hinn stàa cippàa i sigli originàj giapponés, facilmént per evità di possìbil protèst di autór del tòcch, che se saveva minga chi fudèssen, per violazion del diritt d'autor.

I tìtoj de tèsta e finàj in italián, montàa in sui videosigli giapponés cont i nòmm di contributór, gh’aveven su domà el tìtol de la serie e quèll de l'episòdi, el cartèll del distributór T.B.S (per Lamù la ragazza dello spazio) e la segnalazión del studi Video Recording (per Superlamù), ma gh’èra minga de indicazión relatìv al tòcch musicàl ch’a i compagnava. De sorapù, degià che gh’era nò de pubblicazión ufficiàj de quèsta sigla chì, a se conóss minga anca la segonda part del tèst e la conclusión del tòcch, degià che ‘l tòcch el se ferma sfumàndo dòpo el 26"; in su l’internètt gh’è in gir, de divèrsi ann, dò versión complètt de la sigla, ma se tratta in realtà di montàgg de amadór (ciamàa "versión sax" e "versión KBL"), fàa in di ann '90.

A partì del 2003, on quàj passionàa de sigli TV gh’hà dàa l’inviada a ‘n gran lavorà per tentà de risalì a taj informazión, con l’analizzà in dettali i circùit musicàj e quèj de importazión per la televisión de chi temp là, con el toeu contàtt personalmént con i autór e i intèrpret de àlter sigli de la televisión, e anca cont ona fila de cantánt italián che per el sò tìmber de la vos se pensava che fùdessen infra i possìbil intèrpret de quèll bran chì. Impunemànch quèll indàgin chì l’abìa permettùu de tajà foeura 'na fila de nòmm, anca adèss hinn stàa nananmò recuperàa sia i nòmm di contributór sia ona versión complètta orginál del tòcch musicál.

Del 2007 el tòcch el risulta depositàa a la SIAE cont el tìtol "Lamù, la ragazza dello spazio" e scrìvùu a crédit del Mirko Fabbreschi, cantant del complèss musicàl Raggi Fotonici. El Fabbreschi, che l’è nò el ver autór de la sigla, e nanca el s’è proclamàa tal, l’hà deposità el tòcch a sò nòmm degià che l’originál, dòpo tucc i indàgin e i ricérch, el risultava minga registràa a la SIAE. L’hà ancasì dìi de avè depositàa el tòcch in la speranza che i autór ver podèssen decìd de presentàss, e che l’éra pront a cedegh tucc i dirìtt semai che on quàj dì vorèssen presentàss.

In di primm mes del 2020 on quàj ammiradór, l’è riessì a toeu contàtt, in du momént divèrsi, con du infra i possìbil cantant ipotizzàa, el Noam Kaniel e ‘l Ciro Dammicco, che avéven giamò interpretàa di àlter sigli di cartón animàa de quèll temp là, e  hann ottegnùu di dichiarazión interessànt: tucc e dù hànn confemàa de avè cantàa el tòcch e hànn dii ancasì che l’èera cantàa a dò vos..

La seconda sigla italiana

In di rèplich officiàj a la televisión pressappòch del 1999 al 2005, la sigla che i sò autór éren minga conossùu l’è stada cambiada con Mi hai rapito il cuore Lamù (Te m’hée portàa via el coeur, Lamù), del Stefano Bersola, e pòsta sora divèrsi montàgg de scènn cattà foeura de l'anime. A differenza de quèlla de prima, questa sigla chì l’è stada commercializzada denter in de l’àlbum "Anime Songs".

I sigli originàj giapponés hinn stàa mantegnùu in tucc i edizión VHS (foeura che i primm 10 VHS de la primma edizión) e DVD (ancabén insèma a tucc i dischi l’è presenta la sigla del Bersola), in ‘na quàj trasmissión TV del 2003 in su "7 Gold" a fin de reclàmm e in tucc i trasmissión del 2010 a ‘ndà innànz in su Man-ga, Anime Gold e Italia 2.

OAV

Per savenn pussee, varda l'articol OAV de Lamù.

La serie OAV l’è stada realizzada de divèrsi ca’ de produzión; la Kitty Films, el Studio Deen, la Magic Bus e a la fin la Sunrise. I OAV 10 e 11 hinn domà di collage de tocchèj de la serie TV. I primm vundes hinn stàa pubblicàa in DVD de la Yamato Video in del 2007, cont on grupp de lavorà divèrs rispètt a quèll de la serie TV e di film, doppiàa a Milán e trasmettùu in primma visión in sul canàl de SKY Man-Ga del 14 de gennàr del 2011 al 13 de aprìl de l’istèss ann.

I OAV 9 e 11 hinn stàa nò doppiàa in italiàn, de fàtt in di DVD Yamato Video quèsti episòdi gh’hànn i sottìtol. L’OAV quèll di dódes l’è stàa prodòtt de la  Sunrise per It's a Rumic World, festivàl dedicàa al Rumiko Takahashi, e incoe l'è nananmò stàa mandà in gir in Italia.

Film

Del 1983 al 1988 hinn stàa prodòtt cinch longometràgg animàa con protagonista la Lamù e i àlter personàgg de la serie, l'ùltimm di quàj el rapòrta i avvenimént tràa foeura di ùltim capìtòj del manga. On sèst film l’è stàa pubblicàa in del 1991 per celebrà i des ann de la serie a la televisión.

I film hinn stàa propòst in Italia unicamént per el mercaà di vìdeo de vardàa a ca’ in vari distribuzión: a l’inviada in ses videocassètt, in séguit in du cofenìtt ciaschedùn che ‘l gh’hà denter trii DVD e infin in sés DVD. Tucc i film a hinn stàa poeu trasmettùu in del 2011 del canál Man-Ga de SKY.

• Lamù - Only You, sortìi in del 1983, dirètt del Mamoru Oshii.

• Lamù - Beautiful Dreamer, sortìi in del 1984, dirètt del Mamoru Oshii.

• Lamù - Remember My Love, sortìi in del 1985 dirètt del Kazuo Yamazaki.

• Lamù - Forever: La principessa nel ciliegio, sortìi in del 1986, dirètt del Kazuo Yamazaki.

• Lamù - Boy meets girl: Un ragazzo, una ragazza, sortìi nel 1988, dirètt del Satoshi Dezaki.

• Lamù - Sei sempre il mio tesoruccio, sortìi in del 1991, dirètt del Katsuhisa Yamada.

Videogioeugh

Divèrsi videogioeugh ispiràa a Lamù hinn stàa prodòtt e pubblicàa domà in Giappón.

Tìtol	Sviluppadór	Consòll	Data de sortida
Urusei yatsura (うる星やつら, Urusei yatsura?, lett. "Quei tizi chiassosi")	Bandai	Nissuna (gioeugh elettronich)	1982
Urusei yatsura - Lovely chaser (うる星やつら ラブリーチェイサー, Urusei yatsura - Raburī cheisā?, trad. "Urusei yatsura - Delizioso inseguitore")	Popcom	NEC PC-8801, FM-7	1985
Shiken ni deru urusei yatsura (試験に出るうる星やつら, Shiken ni deru urusei yatsura?, trad. "Chi tizzi là che fànn frecàss (o "chi tizzi là del pianètta Uru") che compàren al l'esàmm")	Kitty Enterprise	NEC PC-8801	1986
Urusei yatsura - Lum no wedding bell (うる星やつら ラムのウェディングベル, Urusei yatsura - Ramu no wedingu beru?, trad. "Orosei yatsura - La campana de spos de la Lum")	Jaleco, TOSE	NES	23 ottobre 1986
Urusei yatsura - Koi no survival party (うる星やつら ～恋のサバイバル・バースディ～, Urusei yatsura ~Koi no sabaibaru pāchī~?, trad. "Orosei yatsura - La fèsta de la salvaziٙón de l’amór")	Micro Cabin	NEC PC-8801, Sharp X1, MSX 2	1987
Urusei yatsura - Stay with You (うる星やつら ＳＴＡＹ ＷＩＴＨ ＹＯＵ, Urusei yatsura - Stay with You?, trad. "Orosei yatsura – A stà con ti")	Hudson Soft	PC Engine	29 giugno 1990
Urusei yatsura - Miss Tomobiki o sagase! (うる星やつらミス友引を探せ！, Orosei yatsura - Misu Tomobiki o sagase!?, trad. "Orosei yatsura - Cerca la sciora Tomobiki!")	Yanoman	Game Boy	3 luglio 1992
Urusei yatsura - Dear My Friends (うる星やつら ～ディア マイ フレンズ～, Urusei yatsura ~Dia Mai Furenzu~?, trad. "Orosei yatsura – Car amìs mè")	Game Arts	Sega Mega CD	15 aprile 1994
Urusei yatsura - Endless Summer (うる星やつら エンドレスサマー, Urusei yatsura - Endoresu Samā?, trad. "Urusei yatsura - Estàa infinida")	Marvelous Entertainment	Nintendo DS	20 ottobre 2005

Accoglienza

In Giappón vèrs la metà di ann vottanta i personágg de Lamù i éren vegnùu inscì famós e popolár de vèss stàa doperàa divèrsi vòlt per fagh la reclàmm a divèrsi prodòtt per i bagàj in su divèrsi emittént TV giapponés, e anca per la reclàmm in divèrsi rivìst.{senza font}

Ligamm de foeura

• (EN) Tomobiki-cho, The Urusei Yatsura Web Site